Wat is chronische pijn
Over het algemeen denken we aan pijn als iets wat acuut optreedt na een letsel, een blessure of een ziekte.
Pijn die optreedt na een trauma of bij ziekte noemen we dan ook acute pijn. Deze pijn is direct gerelateerd aan een onderliggende gezondheidstoestand en de duur ervan is relatief kort (enkele weken tot zes maanden).
Chronische pijn duurt langer dan zes maanden, soms wel jaren.
Vaak zien zowel de patiënt als de behandelaar langdurige pijn als een symptoom van de eerder doorgemaakte blessure of ziekte.
Het maakt niet uit of er al een genezingsproces is opgetreden. De behandeling blijft gericht op de aandoening die de pijn veroorzaakte.
Wanneer pijn chronisch is geworden vermindert behandeling van de oorspronkelijke aandoening de pijn niet. Als zodanig is de behandeling niet doeltreffend en blijft de patiënt met de pijn zitten.
Hoe ontstaat chronische pijn
Pijn is een functie van het zenuwstelsel. De zenuwen rondom de plek van het letsel nemen het letsel waar en sturen signalen naar het ruggenmerg en naar de hersenen.
Zodra deze prikkels de hersenen bereiken, worden ze verwerkt en wordt de pijn waargenomen. Het zenuwstelsel slaat alarm.
Ten gevolge daarvan spannen spieren zich aan, trekken we een grimas en kunnen we huilen van de pijn.
Zodra het letsel voorbij en/of genezen is gaat het zenuwstelsel doorgaans weer naar de ‘normaal stand’.
Bij sommige mensen gebeurt dit niet en blijft het zenuwstelsel gealarmeerd.
Ook wanneer de oorspronkelijke verwonding of ziekte genezen is.
De pijn houdt dus aan, treedt vaker op en wordt intenser: er is dan sprake van chronische pijn.
Chronische pijn verschilt wezenlijk van acute pijn. Het is niet alleen pijn die langer duurt, het is pijn waar het hele zenuwstelsel blijvend bij betrokken is.
Meest voorkomende chronische pijn
De meest voorkomende vormen van pijn zijn:
- hoofdpijn
- rugpijn
- pijn bij artritis
- postoperatieve pijn
- pijn na een trauma
- pijn bij kanker
- pijn veroorzaakt door een zenuwbeschadiging
- gewrichtspijn
- psychogene pijn (pijn zonder een lichamelijke oorzaak)
De behandeling van chronische pijn
Het belangrijkste doel van de behandeling is het verminderen van de pijn en het vergroten van de beweeglijkheid.
Omdat de ernst van de pijn per persoon verschilt is er bij de behandeling altijd sprake van een persoonlijk behandelplan.
Medische procedures
Medische procedures die bij de behandeling van chronische pijn worden gebruikt zijn:
- elektrische stimulatie: vermindering van pijn met behulp van milde elektrische schokken
- zenuwblokkade: een injectie die voorkomt dat zenuwen pijnsignalen aan de hersenen kunnen afgeven
- acupunctuur: pijnverlichting met behulp van naaldjes
- operatie: wanneer er mogelijke pijn is aan bijvoorbeeld botbreuken die niet goed zijn genezen en die pijn kunnen veroorzaken
- radiotherapie
- chemotherapie
- hormoontherapie
- fysiotherapie.
Medicatie
Er zijn verschillende medicijnen die kunnen helpen bij de behandeling van chronische pijn:
- pijnstillers zoals paracetamol, aspirine, ibuprofen
- opioïde pijnstillers zoals morfine
- geneesmiddelen die niet specifiek op pijnbestrijding gericht zijn, maar die wel een rol kunnen spelen bij het verlichten van de pijn zoals antidepressiva en slaapmedicatie.
Leefstijl
Uit onderzoek blijkt dat pijnbestrijding niet alleen gaat over het verminderen van symptomen door middel van medische procedures en medicatie. Ook voeding, beweging en psychologische aspecten spelen een rol.
Voeding
Voeding speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van ontsteking en pijn.
Sommige voedingsmiddelen bevatten ingrediënten die ontstekingen kunnen veroorzaken en kunnen verergeren (suikerrijke en bewerkte voedingsmiddelen), andere voedingsmiddelen zijn juist ontstekingsremmend (vers fruit en groenten).
Ook omega-3-vetzuren en vezels kunnen een rol spelen bij het tegengaan van ontstekingen.
Een dieet met veel groenten, fruit, vette vis en vezels, waarbij een gebrek aan bepaalde voedingsstoffen eventueel wordt aangevuld met een voedingssupplement kan ontstekingen remmen en zorgen voor een gezonde spijsvertering.
Een gezonde spijsvertering zorgt ervoor dat schadelijke afvalproducten die zich bij ontstekingen in de darmen ophopen, efficiënter en sneller kunnen worden afgevoerd.
Beweging
Hoewel rust nemen zijn functie heeft wanneer er sprake is van pijn en ontsteking, kan te veel rust de pijn juist verergeren.
Een gebrek aan beweging bij chronische pijn kan leiden tot een structurele afname van de spierkracht en botontkalking.
Gecontroleerd bewegen, bijvoorbeeld met behulp van een fysiotherapeut, kan leiden tot minder ontsteking en minder pijn.
Spieren worden versterkt en de flexibiliteit wordt vergroot, daarnaast wordt geprofiteerd van de vrijgekomen endorfines, de natuurlijke pijnstillers van het lichaam.
Afhankelijk van de pijn zijn zwemmen, fietsen, wandelen en yoga eenvoudig toe te passen.
Psychologische aspecten
Pijn kan voor nieuwe neurologische bedrading in de hersenen zorgen. Hierdoor kunnen prikkels die als onschuldig getypeerd zouden kunnen worden als pijnlijk worden ervaren.
Het brein speelt dus een belangrijke rol bij pijnervaring.
Minder stress, beter slapen en focussen op het positieve zijn manieren om pijn te verminderen en beter met pijn om te kunnen gaan.
Psychologen zijn experts in het helpen omgaan met de gedachten, de gevoelens en het gedrag wat gepaard gaat met chronische pijn.
Psychologen kunnen helpen bij:
- het veranderen van bepaalde overtuigingen die met pijn te maken hebben
- het ontwikkelen van vaardigheden hoe men met pijn om kan gaan
- het behandelen van angstige of depressieve gedachten die met de pijn gepaard kunnen gaan.
Onderzoek naar het verlichten van chronische pijn heeft aangetoond dat psychotherapie net zo effectief kan zijn als een operatie.
Dat komt omdat psychologische behandelingen de manier kunnen veranderen waarop de hersenen pijnsensaties verwerken.
Stress
Fysieke pijn heeft invloed op emotionele pijn. Chronische pijn verhoogt het stressniveau.
Stress kan bijdragen aan een hoge bloeddruk, hartaandoeningen, obesitas, diabetes, depressie en angst.
Stress zorgt ook voor gespannen spieren die chronische pijn kunnen verergeren.
Door je emotionele vaardigheden te vergroten leer je beter omgaan met stress. Beter leren omgaan met stress kan pijn verminderen.
Ontspanningstechnieken zoals meditatie en ademhalingsoefeningen kunnen hierbij helpen.
Ook biofeedback waarbij je je hartslag onder controle leert krijgen of EMDR, een techniek voor het verlichten van psychologische stress kunnen bijdragen.
Pijnpoli
Veel ziekenhuizen beschikken tegenwoordig over een multidisciplinair pijnteam dat patiënten met vaak onbegrepen (chronische) pijnklachten ziet op de ‘pijnpoli’.
Het team bestaat uit specialisten met een verschillende achtergrond en invalshoek op het fenomeen pijn.
De specialismen/afdelingen die hier veelal bij betrokken worden zijn de anesthesiologie, interne geneeskunde, klinische psychologie, orthopedie, neurologie, neurochirurgie, fysiotherapie en revalidatiegeneeskunde.
Na verwijzing door de huisarts wordt de patiënt vaak in eerste instantie op de pijnpoli gezien door een anesthesioloog en vervolgens besproken binnen het pijnteam.
Dit kan soms aanleiding geven tot aanvullend onderzoek, waarna door het team een behandelingsplan wordt opgesteld.
De gevolgen van chronische pijn
Wanneer je chronisch veel pijn hebt kost dat veel energie. Naast de pijn leidt het overspannen zenuwstelsel ook tot prikkelbaarheid, angst, slecht slapen, vermoeidheid en uiteindelijk tot depressie.
Chronische pijn kan invloed hebben op de eenvoudigste taken. Een gebrek aan concentratie maakt het moeilijk normaal te functioneren.
Chronische pijn creëert vaak ook een gevoel van hopeloosheid waardoor mensen zich kunnen gaan isoleren van de rest van de wereld. Dit kan resulteren in het verlies van baan en sociale contacten.
Onbegrepen chronische pijn
Chronische pijn ontwikkelt meestal na een blessure of een ziekte.
In sommige gevallen ervaren mensen chronisch pijn zonder dat er sprake is geweest van een voorafgaand letsel.
De exacte oorzaak van chronische pijn zonder voorgeschiedenis wordt door de medische wereld nog niet goed begrepen.
Omgeving en chronische pijn
Een veelgehoorde klacht bij mensen met chronische pijn is dat het lijkt alsof de omgeving het over niets anders kan hebben dan over de pijn.
Het is natuurlijk fijn wanneer mensen interesse tonen en aandacht geven, je kunt je gesteund voelen wanneer mensen bezorgd om je zijn.
Het advies bij chronische pijnrevalidatie is dat familie, vrienden en collega’s juist minder praten of helemaal stoppen met praten over pijn.
Gesprekken moeten weer gaan over gewone dagelijkse bezigheden of over plannen in de toekomst. Over dingen die het leven leuk, interessant en zinvol maken.
Afgeleid door andere dingen ervaart de chronische pijnpatiënt minder pijn. Want, niet langer geïdentificeerd worden met pijn maakt het leven aangenamer.
De pijn verdwijnt van de voorgrond naar de achtergrond. Het is er nog wel maar krijgt minder aandacht.
Tips om met pijn om te gaan
Omgaan met pijn is niet gemakkelijk. Wat kun je doen om pijn te verlichten?
Beweging
Mensen onderschatten de voordelen van bewegen. Afhankelijk van wat lichamelijk mogelijk is kunnen eenvoudige oefeningen de ontsteking verminderen, de mobiliteit vergroten en de pijn verminderen. Neem contact op met je (huis)arts voor een bewegingsplan.
Ken je lichaam
Hoe belangrijk beweging ook is, weten waar je grenzen liggen is dat ook. Meer doen dan je lichaam aankan is vragen om moeilijkheden. En wat je aankunt verschilt van persoon tot persoon.
Stressreductie
Fysieke pijn hangt nauw samen met emotionele pijn. Stress zorgt voor meer pijn en meer pijn kan weer leiden tot meer stress. Door beter met stress om te gaan ben je beter in staat die vicieuze cirkel te doorbreken. Door goed te eten, voldoende te slapen en fysiek actief te zijn ben je op een positieve manier met stress bezig.
Blijf gezond
Onderzoek heeft aangetoond dat het immuunsysteem op vrijwel dezelfde manier reageert op ongezonde voeding als op een bacteriële infectie.
Hoe gezonde voeding het immuunsysteem helpt is nog niet helemaal duidelijk maar er zijn wel aanwijzingen dat een tekort aan verschillende micronutriënten de werking van het immuunsysteem kan veranderen.
Chronische pijn is vaak het gevolg van een chronische ontsteking en wat je eet is een belangrijke manier om ontsteking te voorkomen en te verminderen.
Wees sociaal
Pijn, of angst voor pijn, kan ertoe leiden dat mensen geen leuke dingen meer doen. Chronische pijn kan het moeilijk maken om normaal te functioneren.
Jezelf isoleren kan de situatie nog negatiever maken en je pijngevoeligheid vergroten.
Onderzoek toont aan dat mensen met een sociaal netwerk veerkrachtiger zijn en minder depressie en angst ervaren.
Blijf daarom deelnemen aan sociale activiteiten.
Bel dat familielid, nodig die vriend(in) uit of drink een kop koffie met die kennis die je al zo lang niet hebt gezien.
Zoek afleiding
Afleiding vermindert pijn. Zoek manieren om op andere gedachten te komen. Kijk een film, maak een wandeling, start een nieuwe hobby. Leuke dingen helpen je beter met pijn om te gaan.
Vermijd alcohol
Al sinds de oudheid wordt alcohol gebruikt om pijn te verlichten. Laboratoriumonderzoek bevestigt dat alcohol pijn inderdaad verlicht.
Het gebruik van alcohol heeft nadelige gevolgen voor de gezondheid. De combinatie van alcohol met pijnstillers kan schadelijk zijn en chronisch alcoholgebruik kan de pijn verergeren. Stoppen met alcohol vergroot de pijngevoeligheid wat weer kan leiden tot het gebruik van meer alcohol.
Stop met roken
Ook pijnverlichting met behulp van nicotine is van korte duur.
De nicotine in tabak kan voor een fijn en ontspannen gevoel zorgen doordat er dopamine vrijkomt.
Maar roken beperkt de toevoer van zuurstofrijk bloed naar botten en weefsels. Deze afnemende bloedtoevoer kan degeneratie veroorzaken.
Artsen brengen roken ook in verband met vermoeidheid en een langzamere genezing.
Dit kan pijnlijke aandoeningen juist weer prominenter aanwezig maken.
Ga op zoek naar gelijkgestemden
Er zijn verschillende patiëntenorganisaties die ondersteuning bieden aan mensen met chronische pijn.
In een veilige niet-oordelende omgeving kunnen gevoelens en ervaringen met een groep worden gedeeld.
Dit kan therapeutisch werken.
Alleen al het gevoel dat anderen soortgelijke problemen hebben kan troost geven.
Massage
Massage kan helpen stress te verminderen en spanning te verlichten. Massage wordt vaak gebruikt door mensen met (chronische) rug- en nekpijn.
Gebruik je medicijnen
Wanneer medicijnen onderdeel uitmaken van het behandelplan, gebruik deze dan zoals voorgeschreven om mogelijke bijwerkingen te voorkomen.
Houd moed
Met de juiste psychologische behandeling kunnen mensen leren met pijn om te gaan en er op een andere manier naar te kijken.
Ook praatgroepen kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. Anderen zien die stappen hebben gezet en al op weg zijn naar herstel tonen aan dat herstel haalbaar is. Dit geeft hoop voor de toekomst.
