Bij vermoeidheid is er sprake van een voortdurend gebrek aan lichamelijke of geestelijke energie (of aan beide).
Die vermoeidheid kan worden veroorzaakt door je leefstijl al dan niet in combinatie met sociale en psychologische factoren.
Het kan ook zijn dat er sprake is van een medische oorzaak (hoewel dit minder vaak voorkomt).
Vermoeidheid is een symptoom, geen aandoening.
In dit artikel lees je over de symptomen van vermoeidheid, de oorzaken en krijg je tips hoe je hier mee om kunt gaan.
If you are tired,
learn to rest,
not quit.
De symptomen van vermoeidheid
Het belangrijkste symptoom van vermoeidheid is dat de dagelijkse werkzaamheden niet of minder goed of minder efficiënt worden uitgevoerd.
De symptomen van vermoeidheid kunnen fysiek, mentaal of emotioneel zijn. Denk aan:
- een gebrek aan energie
- een gebrek aan motivatie
- moeite hebben met concentreren
- prikkelbaarheid of humeurigheid
- het reactievermogen wat afneemt
- minder goed kunnen nadenken
- moeite hebben met het opnemen van (leer)stof
- moeite hebben met nieuwe taken
- geheugenproblemen
- slaperigheid
- pijnlijke spieren
- problemen aan het maag-darmkanaal (zoals een opgeblazen gevoel, buikpijn, obstipatie of diarree)
- hoofdpijn
- problemen met zicht (wazigheid)
- duizeligheid
- kortademigheid
- verminderde coördinatie
- minder eetlust
- verminderde werking van het immuunsysteem
- apathie
- gevoel van uitputting
Wat is vermoeidheid
Vermoeidheid is over het algemeen het gevolg van een zware lichamelijke of geestelijke inspanning of een lange periode zonder slaap.
Vermoeidheid kan ook een symptoom zijn van een lichamelijke of geestelijke aandoening, zoals een hartziekte, diabetes, problemen met de schildklier of een depressie.
Vaak kan vermoeidheid worden toegeschreven aan gewoontegedrag zoals bijvoorbeeld een gebrek aan lichaamsbeweging, het niet eten van de juiste voedingsmiddelen of het niet (meer) kunnen ontspannen wanneer men veel stress heeft.
Vermoeidheid is een symptoom wat zich meestal maar moeilijk laat omschrijven. Vaak worden woorden gebruikt als ‘moe’, ‘futloos’ en ‘uitgeput’.
Een zorgvuldige anamnese is belangrijk om de onderliggende oorzaak helder te krijgen. Maar bij veel mensen wordt de oorzaak echter nooit gevonden.
De oorzaken van vermoeidheid
Er zijn veel mogelijke oorzaken van vermoeidheid. Ze kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën:
- lichamelijke gezondheidsproblemen
- geestelijke gezondheidsproblemen
- leefstijlfactoren
Lichamelijke gezondheidsproblemen
Mensen met chronische pijn voelen zich vaak moe. Door de pijn slaapt men slecht en krijgt men niet de rust die nodig is om fit en uitgeslapen wakker te worden.
Je uitgeput voelen kan ook een bijwerking zijn van bepaalde medicijnen of van een bepaalde therapie. Denk aan bijvoorbeeld antidepressiva, allergie medicatie of cholesterol medicatie.
Vermoeidheid kan voorkomen bij medische aandoeningen als:
Hart- en longaandoeningen
Vermoeidheid is een veel voorkomend symptoom dat voorkomt bij patiënten met chronisch hart- en longfalen.
Hartaandoeningen
Constante vermoeidheid kan wijzen op hartfalen (een aandoening waarbij het hart niet goed pompt) of een coronaire hartziekte.
Longaandoeningen
Vermoeidheid is een primair symptoom bij chronische luchtwegaandoeningen. Dit is echter nog niet voldoende onderzocht waardoor dit symptoom vaak ondergediagnosticeerd en onderbehandeld blijft.
Bloedarmoede
Het meest voorkomende symptoom van bloedarmoede is vermoeidheid. Andere symptomen zijn een bleke huid, een onregelmatige hartslag, hartkloppingen, hoofdpijn en een licht gevoel in het hoofd.
Endocriene- en stofwisselingsstoornissen
Endocriene disfunctie is een veel voorkomende oorzaak van vermoeidheid. In feite is de schildklierfunctie meestal een van de eerste verklaringen op de lijst met mogelijke diagnoses. Endocriene en stofwisselingsstoornissen omvatten een breed scala aan aandoeningen.
Endocriene stoornissen
Endocriene aandoeningen hebben te maken met de over- of onderproductie van bepaalde hormonen. Denk aan diabetes, schildklierproblemen en osteoporose.
Stofwisselingsstoornissen
Met stofwisselingsstoornissen bedoelen we het onvermogen van het lichaam om bepaalde voedingsstoffen en vitamines te verwerken.
Fibromyalgie
Ernstige vermoeidheid komt bij 4 van de 5 mensen met fibromyalgie voor. Fibromyalgie gaat vaak gepaard met slapeloze nachten.
Reumatoïde artritis
Vermoeidheid is een veel voorkomend probleem bij reumatoïde artritis. De vermoeidheid kan zo ernstig zijn dat je denkt dat je griep hebt. Die vermoeidheid wordt niet minder wanneer je slaapt of rust. En dit heeft een negatieve impact op het lichaam en op de emoties.
Geestelijke gezondheidsproblemen
Depressiviteit kan voor extreme vermoeidheid zorgen, ook wanneer je gewoon goed slaapt. Depressie treedt op wanneer iemand zich gedurende langere tijd angstig, verdrietig of moedeloos voelt.
Mensen die depressief zijn, hebben vaak slaapproblemen. Het kan zijn dat ze te weinig of juist veel te veel slapen.
Vermoeidheid kan ook het gevolg zijn van stress of van burn-out.
Leefstijlfactoren
Wanneer je last hebt van vermoeidheid kan je leefstijl de oorzaak zijn. Vermoeidheid kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van:
- een gebrek aan bepaalde voedingsstoffen
- te weinig lichaamsbeweging
- te veel (lichamelijke) inspanning
- slaapgebrek
- overgewicht
- stress
- verdriet
- gebruik van bepaalde medicijnen
- alcoholgebruik
- te veel cafeïne
Het maken van een eerlijke inventarisatie van de dingen die mogelijk verantwoordelijk zijn voor je vermoeidheid is vaak de eerste stap op weg naar verbetering.
Wat kun je er tegen doen?
Vermoeidheid is vaak te wijten aan stress, onvoldoende slaap, slechte voeding en andere leefstijlfactoren. Gelukkig zijn er tal van manieren om vermoeidheid tegen te gaan.
Slaap
Tot ‘s avonds laat blijven doorwerken, slaapapneu, te laat naar bed gaan en slapeloosheid kunnen voor vermoeidheid zorgen. Een gebrek aan slaap is de nummer één oorzaak van vermoeidheid overdag.
In een onderzoek aan de Stanford University in 2004 mochten deelnemers zolang slapen als ze wilden. De uitkomst was dat ze meer energie hadden en minder vermoeid waren.
Verban daarom je mobiel uit je slaapkamer en spendeer meer uren in bed.
Lees het slaapboek van wetenschappelijk expert Matthew Walker en ontdek waarom slaap zo’n belangrijke component is om je beter te voelen.
Lukt het je niet voldoende te slapen dan is een middagdutje misschien een oplossing. Een dutje van maar 10 minuten herstelt al de concentratie en laat je beter presteren.
Slaaptips
- ga iedere dag op hetzelfde tijdstip naar bed
- sta iedere dag (ook in het weekend) op hetzelfde tijdstip op
- zorg voor een donkere, koele en stille slaapkamer
- zet een uur voor het slapen gaan mobiel en computer uit
- gun je spijsvertering rust en eet niet meer na 19.00 uur
- doe ontspannende activiteiten. Neem een bad, luister naar rustige muziek
- houd een slaapdagboek bij.
Eet- en drinkgewoonten
Wat je eet en drinkt heeft invloed op hoe je je voelt. Minder eten en een uitgebalanceerd dieet zal leiden tot een betere gezondheid en betere slaap.
Eet, om de bloedsuikerspiegel stabiel te houden en vermoeidheid te voorkomen, meerdere kleine maaltijden verdeeld over de dag.
Kies voor volkoren granen en andere complexe koolhydraten (snacks met zilvervliesrijst, quinoa, noten en zaden) en laat suiker links liggen. Complexe koolhydraten hebben meer tijd nodig om te verteren en daarmee kun je schommelingen in de bloedsuikerspiegel voorkomen.
Wanneer je gezond oud wil worden lees je de bestseller ‘Hoe overleef je?’ van Dr. Michael Greger. Hierin vind je wetenschappelijk bewezen voedingsmiddelen die jaren aan je leven kunnen toevoegen.
Eettips
- eet verdeeld over de dag kleine maaltijden
- eet snacks zonder suiker
- vermijd junkfood
- volg een uitgebalanceerd, gezond dieet
- eet veel vers fruit en groenten
- drink ’s middags en’ s avonds geen cafeïne
- eet eieren, spinazie, pompoen, linzen, kikkererwten en noten.
Overgewicht
Je gewicht en vermoeidheid zijn nauw met elkaar verbonden.
Overgewicht betekent dat je lichaam harder moet werken. Eenvoudige fysieke taken zoals traplopen of een stukje rennen kosten een hoop energie wanneer je overgewicht hebt.
En het eten van calorierijk voedsel met weinig voedingsstoffen is niet alleen slecht voor de lijn.
Het zorgt er ook voor dat je niet de voedingsstoffen binnenkrijgt die nodig zijn om je fit te voelen en goed te kunnen functioneren.
Overleg met je arts en sluit een medische oorzaak uit voordat je start met een programma wat je gaat helpen aan een gezond gewicht en meer energie.
Ondergewicht
Ook wanneer je te weinig calorieën binnenkrijgt of te veel verbrandt kun je je vermoeid voelen.
Wanneer je ondergewicht hebt moet je lichaam hard werken om te doen wat jij wilt dat het doet.
De belangrijkste oorzaken van ondergewicht zijn een hoog metabolisme, te weinig eten en te weinig voedzaam eten.
Wanneer je niet genoeg gezond voedsel eet, krijgt het lichaam geen brandstof. Geen brandstof, geen energie.
Het is belangrijk te weten hoeveel calorieën je dagelijks nodig hebt om je gezond en fit te blijven voelen.
Alcohol
Hoewel alcohol kan helpen om in slaap te vallen, slaap je minder diep na het drinken van een paar glazen wijn.
En de volgende dag ben je moe, ook wanneer je acht uur hebt geslapen.
Drink daarom minder en zorg voor een betere nachtrust en meer energie.
Voedingssupplementen
Vermoeidheid kan worden bestreden met een gezonde levensstijl ondersteund met een voedingssupplement.
Maar het nemen van voedingssupplementen mag geen vervanging voor gezonde voeding zijn. Raadpleeg daarom je huisarts voordat je eraan begint.
Vitamine B complex
B-vitamines spelen een belangrijke rol in onze energiestofwisseling. Ze spelen een belangrijke rol bij de verbranding van koolhydraten, vetten en eiwitten. B-vitamines werken het beste als team, kies daarom altijd voor een vitamine B-complex.
Panax Ginseng
Panax-ginseng zorgt voor meer energie, voorkomt vermoeidheid en verbetert het uithoudingsvermogen.
Drink meer water
Soms voel je je moe, simpelweg omdat je te weinig hebt gedronken.
Uitdroging veroorzaakt vermoeidheid en vermindert de alertheid en de concentratie .
Wanneer je urine lichtgeel is weet je dat je genoeg hebt gedronken. Is je urine donkerder dan moet je meer water drinken.
Bewegen
Regelmatig bewegen helpt vermoeidheid voorkomen en verbetert de slaapkwaliteit.
Heb je een zittend beroep en ben je al een tijdje niet lichamelijk actief geweest begin dan geleidelijk. Een arts of sporttherapeut kan je hierbij helpen.
Veel bewegen verbetert de werking van je hart, longen en spieren, optimaliseert je denk en leervermogen en maakt je fitter.
Afvallen
Afvallen kan zorgen voor meer energie. Zelfs kleine verminderingen van lichaamsvet verbeteren de stemming, de vitaliteit en de kwaliteit van het leven.
De meeste experts op het gebied van gewichtsverlies raden aan om kleinere porties te eten, gezonder te eten en de fysieke activiteit te vergroten
Stressreductie
Stress kost veel energie. Vermoeidheid kan worden bestreden door stress te verminderen.
Hieronder staan drie eenvoudig tips hoe je stress kunt reduceren.
Neem een massage
Massage ontspant het lichaam, verzacht pijntjes en kwalen, vermindert angst en vermindert stress.
Leer beter ademen
De manier waarop we ademen heeft invloed op hoe energiek we ons voelen, hoeveel energie we hebben, hoe alert we zijn, op ons humeur en op onze spijsvertering.
Leer organiseren
Wanneer je vermoeid bent kan het aanvoelen alsof er geen eind aan de lijst met dingen komt die je moet doen. Schrijf ze daarom op en zet ze in volgorde van belangrijkheid en begin met nummer één. Het idee is om de zaken in een logische volgorde te organiseren, die rustig kunnen werken afgewerkt zonder stress of angst.
Tips voor stressreductie
- ga (meer) sporten
- doe aan yoga
- luister naar (rustige) muziek
- lees meer
- schrijf in een dagboek
- zoek je vrienden vaker op
- gebruik humor
Medicatie
Sommige medicijnen kunnen voor vermoeidheid zorgen. Denk aan allergie medicatie, plastabletten of cholesterol tabletten. Overleg met je arts wanneer vermoeidheid op begint te spelen en je denkt dat dit met je medicijnen te maken heeft.
Diagnose
Wanneer er voldoende wordt geslapen, gezond wordt gegeten, regelmatig wordt gesport en alle andere leefstijlfactoren in acht zijn genomen maar men toch de dagelijkse activiteiten niet kan uitvoeren omdat men zo moe is behoeft vermoeidheid nader onderzoek.
Bij vermoeidheid is een breed scala aan lichamelijke en psychische oorzaken mogelijk, de diagnostiek is daarom niet gemakkelijk.
Om te helpen bij de diagnose kun je voordat je een afspraak met je huisarts maakt een dagboek bijhouden van je slaapgewoontes, je leefgewoontes en je symptomen.
Wanneer je dit eenmaal in kaart hebt kun je samen met je arts op zoek gaan naar mogelijke oorzaken van je vermoeidheid waarbij lichamelijke, geestelijke en sociale aspecten zullen worden bekeken.
De arts zal belangrijke oorzaken zoals burn–out, depressie of ernstige inwendige ziekten proberen uit te sluiten. Er kan dus worden besloten tot verder onderzoek.
Bij veel patiënten met vermoeidheidsklachten is de vermoeidheid echter van relatief korte duur. Terwijl het vaak veel tijd kost een diagnose helder te krijgen en de kans klein is dat er iets gevonden wordt.
