05 oktober 2020 
in Stress

Angst: oorzaken, symptomen en hoe kom je er vanaf?

Angst is één van de krachtigste emoties. Het heeft een enorm effect op ons lichaam en op onze geest.

Angst is een geweldige reactie wanneer het gaat om een (mogelijk) gevaarlijke situatie. Het geeft ons een signaal om op het gevaar te reageren met een ‘vecht- of vluchtreactie’. Dit mechanisme maakt onze overlevingskans groter. Als zodanig is angst dus erg belangrijk.

Angst is geen goede reactie wanneer het gaat om een situatie die niet gevaarlijk is. We gebruiken dan het woord ‘angst’ voor gedachtes die te maken hebben met dingen die mogelijk mis kunnen gaan. We voelen ons angstig (of we maken ons zorgen) over dingen in de toekomst waarvan we denken dat ze vervelend gaan aflopen.

Je zorgen maken over iets wat mogelijk in de toekomst gaat gebeuren is je concentreren op negatieve uitkomsten ten koste van positieve uitkomsten. Deze negatieve gedachtes kunnen korte tijd aanhouden en weer wegebben, maar ze kunnen ook veel langer duren. In sommige gevallen kunnen ze zelfs je leven gaan beheersen.

Dit kan je ervan weerhouden de dingen te doen die je graag wilt of moet doen en het heeft ook effect op je gezondheid.

Dit artikel gaat over angst, wat het is, wat de symptomen zijn, hoe je eraan komt en wat je kunt doen om het beheersbaar te krijgen of er vanaf te komen.

Every moment is a fresh beginning.

~ T.S. Eliot

angstsymptomen

Wat zijn de symptomen van angst

Angst kan zich zowel in fysieke als in psychologische symptomen uiten. Iedereen ervaart angst anders, maar de meest voorkomende symptomen zijn:

  • hartkloppingen
  • pijn op de borst
  • koude rillingen
  • een droge mond
  • gevoel van misselijkheid
  • kortademigheid
  • zweten
  • trillen en beven
  • last van brandend maagzuur
  • koude handen en voeten
  • het gevoel dat je gaat flauwvallen
  • het plotseling heel warm krijgen
  • het gevoel krijgen dat je geen grip hebt, dat de dingen tussen je vingers doorglippen
  • een zenuwachtig gevoel
  • hyperventilatie
  • moeite hebben met denken
  • maag-darm problemen
  • moeite met slapen
  • dingen vermijden die angst veroorzaken

angststoornis

Het verschil tussen angst en een angststoornis

Angst is een emotie die wordt veroorzaakt door direct gevaar of door een directe dreiging of door de perceptie van een dreiging. Bij een angststoornis veranderen de normale bange gedachtes in intensiteit en in duur. Hoewel mensen zonder een angststoornis in een specifieke situatie angst kunnen ervaren duren die gevoelens bij een angststoornis veel langer en zijn ze vaak allesomvattend. Men kan aan niets anders meer denken. Voor mensen met een angststoornis is er vaak sprake van een discrepantie tussen de inschatting van het gevaar en het werkelijke gevaar.

De oorzaken van angst

De oorzaken van angst (en angststoornissen) zijn niet helemaal duidelijk. Verschillende eigenschappen en omstandigheden kunnen een rol spelen.

De hier onderstaande factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van een angststoornis vergroten:

Trauma

Traumatische gebeurtenissen lijken angststoornissen te veroorzaken bij mensen die hier al gevoelig voor zijn. Bij traumatische ervaringen kun je denken aan een ongeval, een (natuur)ramp, het als kind één of beide ouders verliezen of misbruik in de kindertijd.

Persoonlijkheid

Mensen met bepaalde karaktertrekken zijn vatbaarder voor angststoornissen. Denk aan karaktereigenschappen als perfectionisme, snel ergens zenuwachtig voor zijn, verlegenheid, mensen die weinig zelfrespect hebben of een persoonlijkheid die graag alles onder controle heeft.

Een familielid met een angststoornis

De kans op een angststoornis wordt groter wanneer je een familielid met deze aandoening hebt. Dat suggereert misschien dat je genen een rol spelen maar wetenschappers hebben hier nog geen bewijs voor gevonden. Wanneer een naast familielid vaak bang is of een andere psychische aandoening heeft betekent dit niet direct dat dit voor jou ook geldt.

Eenzaamheid

Wanneer je je eenzaam voelt en je jezelf te lang van je omgeving hebt afgezonderd kan dit leiden tot angst en depressie. Vind daarom manieren om regelmatig contact te hebben met familie, vrienden en collega’s en praat met je huisarts wanneer je je eenzaam blijft voelen.

Stress door ziekte

Het hebben van een ernstige ziekte of het hebben van een ouder met een ernstige ziekte kan voor angst en zorgen over de toekomst zorgen.

Een opeenstapeling van stress

Een opeenstapeling van verschillende ‘kleinere’ stressvolle gebeurtenissen kunnen voor extreme angst zorgen. Denk aan werkstress, geldzorgen, ziekte of relatieproblemen.

Andere psychische stoornissen

Mensen met andere psychische problemen zoals een depressie, krijgen vaak ook te maken met een angststoornis. Praat met je arts wanneer je je angstig of depressief voelt.

Drugs of alcohol

Drugs- of alcoholmisbruik kan angst veroorzaken of verergeren.

Medische oorzaken

Bij sommige mensen kan angst verband houden met een onderliggend medisch probleem. Veel voorkomende aandoeningen die verband houden met angststoornissen zijn diabetes, astma, hypertensie en hartaandoeningen.

Sommige aandoeningen kunnen lijken op een angststoornis, zoals een overactieve schildklier en soms kan angst een bijwerking zijn van bepaalde medicijnen. Raadpleeg je arts of er een medische oorzaak kan zijn voor je angstgevoelens.

Soorten angst

Angststoornissen kunnen zich op verschillende manieren manifesteren. Hier zijn de vijf belangrijkste:

Gegeneraliseerde angst

Gegeneraliseerde angst wordt gekenmerkt door een chronische angst. Je bent continu gespannen en piekert voortdurend, ook wanneer er weinig tot niets is om je angstig over te voelen.

Obsessief-compulsieve stoornis

Obsessief-compulsieve stoornis is een angststoornis die wordt gekenmerkt door dwanggedachten of dwanghandelingen. Obsessief gedrag zoals handen wassen, tellen of dwangmatig schoonmaken biedt tijdelijk verlichting en het niet uitvoeren ervan vergroot de angstige gevoelens.

angst-en-paniekstoornis

Paniekstoornis

Een paniekstoornis is een angststoornis die wordt gekenmerkt door intense angst die gepaard gaat met lichamelijke symptomen zoals pijn op de borst, hartkloppingen, kortademigheid, duizeligheid of buikpijn.

Posttraumatische stressstoornis

Een posttraumatische stressstoornis is een angststoornis die zich kan ontwikkelen na schokkende traumatische gebeurtenissen. Nare ervaringen komen in gedachten of in dromen steeds terug waarbij het trauma weer opnieuw wordt beleefd.

Sociale fobie (of sociale angststoornis)

Een sociale fobie wordt gekenmerkt door een overweldigende angst en een te groot zelfbewustzijn in sociale situaties. Een sociale fobie kan zich beperken tot één situatie, zoals angst om in het openbaar te spreken maar er kan ook sprake zijn van angst die altijd wordt ervaren wanneer men in de buurt is van andere mensen.

angsttherapie

Angst therapie, hoe overwin je angst

Het is goed om te weten dat angst vaak te behandelen is. Wat voor jou werkt hangt af van welke angsten je hebt en welke therapie, of welke combinatie van therapieën, het beste bij je past.

Medicijnen

Bepaalde medicijnen kunnen bepaalde angstsymptomen verminderen.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie is een psychologische behandeling waarvan de effectiviteit is aangetoond bij angststoornissen en depressie.

Onderzoek toont aan dat cognitieve gedragstherapie even effectief of effectiever is dan andere vormen van psychologische therapie of medicatie.

Cognitieve gedragstherapie behelst een geleidelijk proces waarin stappen worden gezet richting denk- en gedragsveranderingen. Psychische problemen zijn vaak gebaseerd op foutieve gedachtes (of niet helpende gedachtes). Deze therapie helpt mensen de niet helpende gedachtes ter discussie te stellen, om te buigen of anders te formuleren

Om dit voor elkaar te krijgen moet(en):

  • denkpatronen die problemen veroorzaken worden herkend
  • denkpatronen worden geëvalueerd en aangepast
  • begrip wordt verkregen voor het gedrag van anderen
  • probleemoplossende vaardigheden aangeleerd worden
  • een groter zelfvertrouwen worden ontwikkeld
  • angsten onder ogen worden gezien in plaats van ze te vermijden
  • geleerd worden hoe het brein gekalmeerd kan worden
  • geleerd worden hoe het lichaam zich kan ontspannen

De psycholoog en de cliënt werken samen aan de behandelstrategie.

Sporten

Lichaamsbeweging is een natuurlijke en effectieve behandeling tegen angst. Het verlicht spanning en stress, stimuleert fysieke en mentale energie en verbetert het welzijn door de afgifte van endorfinen: chemische stofjes die een positief gevoel geven.

Ga de confrontatie aan

Je (bovenmatige) angst hanteerbaar krijgen door jezelf te confronteren met je angst is ook een belangrijke vaardigheid die getraind kan worden.

Bepaal om welke situatie het gaat en besluit deze onder ogen te zien. De confrontatie oefen je eerst in je hoofd waarna je deze fysiek gaat opzoeken.

Je bepaalt zelf het tempo, hoelang je mentaal blijft oefenen en wanneer de situatie fysiek opgezocht gaat worden.

Schrijfopdracht:

  1. Identificeer een angst waardoor je je beperkt voelt
  2. Schrijf op hoe anders het leven zou zijn wanneer je deze angst niet meer zou hebben
  3. Beschrijf de gedachten en de gevoelens die je zou hebben wanneer je jezelf gedoseerd met deze angst confronteert
  4. Bedenk welke kleine stappen je kunt zetten waarbij je een kleine hoeveelheid hanteerbare angst of ongemak voelt
  5. Maak een lijstje (van gemakkelijk naar moeilijk) met zes kleine stappen die je zou kunnen oefenen
  6. Als je deze zes stappen hebt gezet wat betekent dit voor je toekomst?

Schrijf op wat je van je angst kunt leren

Je bent sterker dan je denkt. Jezelf met je angst confronteren leert je van alles over hoe sterk je bent en waar er nog ruimte is om te groeien. Bedenk dat je angst een schat aan kennis over jezelf bevat. Schrijf op wat je ervan kunt leren.

Geef jezelf een compliment

Iedere keer wanneer je jezelf ondanks dat je angstig bent confronteert met je angst maak je jezelf sterker. Dat betekent dat iedere volgende confrontatie minder impact op je zal hebben.

Geef jezelf een compliment voor wat je al hebt bereikt. Wat zou je bijvoorbeeld tegen een goede vriend(in) zeggen die last heeft van een beperkende negatieve innerlijke stem?

Tips

Ontkennen dat je een (angst)probleem hebt maakt het probleem alleen maar erger. Wanneer je jezelf kunt dwingen je angsten onder ogen te zien en er wat mee te doen neemt je zelfrespect toe, groeit je eigenwaarde en vermindert je angst. Kalmeer jezelf met de volgende tips:

  1. Bewaar ingrijpende beslissingen voor een dag zonder angst
  2. Focus op deze minuut, dit uur en deze dag
  3. Zoek afleiding, lees of doe iets creatiefs
  4. Leer jezelf ontspannen
  5. Luister naar kalmerende muziek
  6. Wandel
  7. Praat met iemand die je vertrouwt
  8. Visualiseer een plek waar je je veilig voelt
  9. Loop, praat en doe zoals je zou doen zonder angst
  10. Bedenk dat ook dit voorbij gaat
  11. Ga op zoek naar bewijsmateriaal dat je angstige gedachtes niet waar zijn
  12. Bedenk een meer positieve, realistische manier om naar de situatie te kijken
  13. Vraag jezelf af hoe groot de kans is dat je angstige gedachtes uitkomen
  14. Bedenk of je gedachtes nuttig zijn, of ze je helpen
  15. Bedenk wat je tegen een vriend(in) zou zeggen die zo angstig is

Apps waarmee je angst kunt reduceren

Colorfy

Colorfy is een digitaal kleurboek voor volwassenen waarin zowel online als offline gekleurd kan worden. Colorfy helpt je ontspannen en geeft je een beter gevoel. Bloemen, dieren, mandala’s, tuinen en beroemde schilderijen, er kan van alles ingekleurd worden. Dit doe je door het scherm uit te zoomen, op de gewenste kleur te tikken waarna het gewenste vakje ingekleurd kan worden. Wanneer je klaar bent geef je een eigen draai aan de tekening met behulp van een filter of een effect. Je kunstwerk kun je delen met familie en vrienden. Colorfy is gratis maar er bestaat ook een Premium versie. De app komt met reclame en met de mogelijkheid tot upgraden.

App Store

Google play

Dare

DARE is een gratis app (Engelstalig) voor mensen met angstgevoelens. Hulp wordt geboden bij angstreductie, paniekaanvallen, dagelijkse stress, slapeloosheid en angstige gedachtes. Ieder onderwerp bevat audio met informatie en tips. de app kan je notificaties sturen met motiverende teksten.

App Store

Google play

Breathwrk

Controle over je ademhaling is belangrijk wanneer je jezelf wilt kalmeren en je stressniveau naar beneden wilt brengen. De Breathwrk-app biedt je ademhalingsoefeningen onderverdeeld in verschillende onderwerpen: ‘calm’, ‘sleep’, ‘awake’ en ‘recharge’. Hoe je precies moet ademen wordt visueel in beeld gebracht. De technieken worden ondersteund door wetenschappelijk onderzoek. Dagelijkse herinneringen kunnen worden ingesteld.

App Store

Happify

Je gelukkig voelen is een vaardigheid die kan worden aangeleerd. In een wereld die steeds stressvoller en complexer wordt vergroot Happify positieve gevoelens met behulp van oefeningen en spelletjes. Bij aanvang wordt een vragenlijst ingevuld die je de juiste spelsuggesties zullen bieden. Deze suggesties zijn gericht op verschillende doelen, zoals het verminderen van piekergedachten, het opbouwen van relaties, het verbeteren van de conditie of het omgaan met chronische pijn. De activiteiten worden ondersteund met wetenschappelijk onderzoek. De app is gratis met mogelijkheid tot een uitgebreidere betaalde versie.

App Store

Google Play

Moodnotes

Met Moodnotes documenteer je je angsten en herformuleer je je gedachten zodat je je beter voelt. Deze app brengt je angstgevoelens in kaart en laat je deze beter begrijpen. Van het maken van een foto van je gezicht (om je gevoel te visualiseren) tot het opschrijven van angstgedachtes tot het lezen van educatief materiaal wat je helpt uit de vicieuze angstcirkel te komen.

App Store

Panic Relief

Deze app is bedoeld om mensen met een paniekstoornis toegang te geven tot eenvoudig te gebruiken (empirisch ondersteund) gereedschap waarmee paniekaanvallen beheersbaar kunnen worden gemaakt.

App Store

Google play

Sanvello

Sanvello is bedoeld voor mensen met stress en angst- en stemmingsstoornissen. Negatieve denkpatronen worden geïdentificeerd en met behulp van ademhalingstechnieken en gedragsoefeningen omgevormd en vervangen door positieve denkpatronen en constructief gedrag.

De app is ontworpen om te worden gebruikt in combinatie met therapie, niet als vervanging voor professionele behandeling.

App Store

Google play

Wanneer naar de dokter?

Ga naar je huisarts wanneer je angst je dagelijkse leven (je werk, je sociale leven) gaat beïnvloeden:

  • wanneer je gepieker stressvol is en je je er zorgen over maakt
  • wanneer het niet lukt te stoppen met piekeren
  • wanneer je je over van alles zorgen maakt en altijd van het ergste uitgaat

Om een arts een angststoornis te laten diagnosticeren moet aan specifieke criteria voldaan worden. Zo moet er bijvoorbeeld sprake zijn van dagelijkse angst die langdurig aanhoudt (minstens zes maanden) en kan de diagnose ‘paniekstoornis’ alleen gesteld worden wanneer er sprake is van herhaalde paniekaanvallen.

Raadpleeg je arts wanneer:

  • je angst niet meer beheersbaar is.
  • je je depressief voelt en problemen hebt met alcohol- of drugs
  • je naast je angst ook andere geestelijke of gezondheidsproblemen hebt
  • je denkt dat je angst met een lichamelijk gezondheidsprobleem in verband kan worden gebracht
  • je zelfmoordgedachtes hebt. Kijk op www.113.nl

Angstgevoelens kunnen na verloop van tijd erger worden. Wanneer je op tijd hulp zoekt zal je angst gemakkelijker te behandelen zijn.

Over de schrijver
Je wilt gezond zijn en je goed voelen. En daar willen wij je bij helpen. Dat doen we door je zo goed mogelijk te informeren over allerlei onderwerpen die met gezondheid te maken hebben. Onze artikelen zijn helder, gemakkelijk leesbaar en intensief onderzocht. Ze bevatten nuttige, interessante en toepasbare tips waarmee jij je gezondheid en welzijn naar een hoger plan kunt tillen. Al onze blogs, artikelen en nieuwsbrieven staan onder redactie van dokter Allan Vafi.
Reactie plaatsen
  • De inhoud op deze website is alleen voor informatieve of educatieve doeleinden bedoeld en mag niet worden gebruikt als vervanging van professioneel medisch advies. Specifiek medisch advies kan alleen worden gegeven wanneer een arts volledige kennis van je gezondheidssituatie heeft.
  • Hoewel wij alles in het werk stellen om de informatie op deze website nauwkeurig en up-to-date weer te geven, verontschuldigen wij ons voor eventuele fouten. Gelieve foutieve informatie aan ons te melden door middel van het contactformulier.
  • Onze artikelen kunnen partnerlinks bevatten. Lees hier onze disclaimer