Open been Ulcus Cruris

Wat is een open been?

Een open been, been’zweer’, ulcus of ulcus cruris is een niet of slecht genezende, pijnlijke wond op het onderbeen, meestal in de buurt van de enkel. 

De wond bevindt zich aan de binnenkant van het been, de buitenkant of aan beide kanten. De zweer kan ontstaan na een verwonding maar kan ook spontaan zijn opgetreden. Er kunnen verschillende oorzaken zijn die er toe leiden dat er geen goede wondgenezing plaats vindt. Veelal is er sprake van verminderde doorbloeding, waarbij een tekort ontstaat aan zuurstof en wondgenezingsfactoren en een ophoping van afvalstoffen. 

De bloedtoevoer kan belemmerd zijn bijvoorbeeld in het geval van een vaatvernauwing in de beenslagader. Dan spreek je over een arteriële oorzaak en een ulcus cruris arterioscleroticum. 

De bloedafvoer kan ook belemmerd zijn door drukverhoging in de aders, zoals bij (inwendige, oppervlakkiger gelegen) spataders of na een trombosebeen waarbij de afvloedbelemmering zich bevindt in de dieper gelegen aders. Je spreekt dan van een ulcus cruris venosum. 

De genezing kan ook door andere zaken gestoord zijn, zoals door problemen met de lymfeafvoer na wondroos, vochtophoping in de benen (oedeem), verlaagde weerstand of door een hardnekkige bacteriële infectie in het wondgebied.

Procedure

Een open been wordt in eerste instantie gezien en behandeld door de huisarts of de wondspecialist. In deze fase is het al belangrijk onderzoek te doen naar een mogelijke onderliggende oorzaak. De conditie van de slagaders en aders in het been kan met behulp van doppler en echo-duplex onderzoek worden beoordeeld. Dit geschiedt meestal na verwijzing naar een dermatoloog of vaatchirurg, waarbij eventueel onderliggende oorzaken worden behandeld, zoals bijvoorbeeld een dotterprocedure bij slagadervernauwing en een EVLT laser-behandeling bij spataderlijden. 

Indien oorzaken zijn weggenomen (voor zover mogelijk) wordt alle aandacht gericht op de behandeling van de wond zelf, zoals speciaal wondverband, compressieverband, antibiotica etc.. De wondbehandeling vindt dan plaats bij de huisarts, in een wondcentrum of de wond wordt thuis verzorgd door de wijkverpleging.

Een open been is een ernstige aandoening en heeft veel invloed op het leven van de patiënt. 

Bewegingsvrijheid en kwaliteit van leven worden soms ernstig beperkt, hetgeen grote gevolgen heeft, vooral voor patiënten die op leeftijd zijn. Zij komen het huis en soms het bed niet meer uit. Dus alle reden om een open been vroegtijdig te herkennen, de benen door te laten meten en om snel actie te ondernemen om erger te voorkomen.

Wetenschappelijk onderzoek

Een nieuwe studie toont nu ook aan dat het vroegtijdig herkennen en behandelen van onderliggende (soms niet zichtbare) spataderen leidt tot snellere genezing van een ‘open been’.

Bij spataderen is, door de verhoogde druk, de bloedafvoer in de aders beperkt. Deze verminderde doorbloeding kan ervoor zorgen dat wondjes niet goed genezen. Wanneer het lichaam, door een slechte doorbloeding, niet in staat is de wond te genezen spreken we van een beenzweer of een open been. Doorgaans worden deze zweren vaak behandeld met compressietherapie, zwachtels of elastische kousen. Uit eigen ervaring en naar nu blijkt ook uit recente studies is vroegtijdige behandeling van onderliggende spataderen, (tegenwoordig worden hiervoor endoveneuze interventies toegepast) effectiever dan alleen compressietherapie in de genezing van open benen. 

Het “Early Venous Reflux Ablation” onderzoek (april 2018) dat werd gepubliceerd in de “New England Journal of Medicine” laat zien dat het vroegtijdig ingrijpen door middel van  een endoveneuze ablatie inderdaad belangrijk is voor een versneld genezingsproces bij beenulcera. Het onderzoek laat zien dat een, in een vroeg stadium uitgevoerde, endoveneuze ablatie  samen met compressie therapie resulteerde in een snellere genezing. Dit in vergelijking met een procedure die (meer dan) een half jaar later werd uitgevoerd.

Het belang van vroege interventie

De Early Venous Reflux Ablation-studie werd uitgevoerd in 20 klinieken in het Verenigd Koninkrijk. 450 patiënten met veneuze beenulcera kregen willekeurig compressietherapie met een endoveneuze ablatie van de oppervlakkige veneuze reflux of alleen compressietherapie. In de studie werd gebruik gemaakt van laserablatie (bijvoorbeeld EVLT), radiofrequente ablatie, ultrasound-geleide schuimsclerotherapie en andere "niet-thermische, niet-tumescente” behandelingsmethoden. 

De onderzoekers wilden meten in hoeverre deze behandelingen de genezingstijd van het open been beïnvloedde, hoe het gesteld was met het optreden van een nieuwe zweer gedurende het eerste jaar en hoe patiënten de kwaliteit van leven beoordeelden. De resultaten toonden aan dat de genezingstijd van het ulcus aanzienlijk korter was als er snel werd overgegaan tot behandeling dan wanneer er gewacht werd. 

Voor patiënten met vroege behandeling was de gemiddelde tijd voor de genezing van het open been 56 dagen, voor de patiënten met een uitgestelde behandeling 82 dagen. De resultaten toonden dus aan dat de genezingstijd van het ulcus aanzienlijk korter was wanneer er snel werd overgegaan tot een endoveneuze ablatie. Verder werd aangetoond dat er bij patiënten met een vroege behandeling langer geen nieuw open been optrad, met een gemiddelde van 306 dagen. Bij patiënten met uitgestelde behandeling bedroeg deze tijd gemiddeld 278 dagen.

Lees hier het hele onderzoek.

Voordelen voor  de patiënt

Veel patiënten (en ook artsen) denken niet aan behandeling voor veneuze insufficiëntie omdat er niet aan deze oorzaak gedacht wordt. Men realiseert zich dan niet dat behandeling ervan de genezing van het open been (sterk) zou kunnen bevorderen. In plaats daarvan worden symptomen behandeld en de onderliggende oorzaak ongemoeid gelaten. 

 Daarnaast laten veel patiënten hun spataderen niet behandelen omdat ze zich niet realiseren dat een behandeling beenzweren (versneld) kan helpen genezen of kan helpen voorkomen.

"Een patiënt met een open been wordt meestal gezien in de eerstelijnszorg (huisarts) of in een wondcentrum.", aldus hoofdonderzoeker Alun Davies van Imperial College London, UK. "Vaak worden deze patiënten niet doorverwezen naar een vaatspecialist voor verder (echo-duplex) onderzoek om te zien of er sprake is van onderliggende spataderen en of hun aderen kunnen worden behandeld. De huidige behandeling van open benen in combinatie met spataderen is compressietherapie." In plaats daarvan behandelt hun (huis)arts de symptomen zonder de onderliggende oorzaak te adresseren.

Met het hierboven genoemde onderzoek is aangetoond dat door vroegtijdig in te grijpen de genezing wordt versneld. "Met deze studie hebben we aangetoond dat door vroeg de oorzaak te behandelen je de genezing van het open been verbetert en een patiënt helpt zich sneller te herstellen," aldus Davies.

Conclusie

Een open been is een ernstige aandoening en heeft een forse invloed op wat men dagelijks doet, het beperkt de bewegingsvrijheid en de levenskwaliteit. Genezing van een open been is één van de mooiste resultaten die bereikt kunnen worden.

Denk bij elk open been aan de mogelijkheid van (verborgen) spataderen als oorzaak. Er zijn andere oorzaken, zoals vaatvernauwing in de slagaders van het been, maar spataderen zijn een oorzaak die goed (en relatief eenvoudig) te behandelen is. 

Naast een goede wondbehandeling is het dus noodzakelijk eens verder te kijken dan de wond zelf en op zoek te gaan naar een mogelijke onderliggende oorzaak. Met echo-duplex onderzoek kan snel worden gezien of er sprake is van onderliggende spataderen en hoe ernstig dit is. 

Wanneer er sprake is van spataderen of een beenulcus is het belangrijk een aderspecialist te raadplegen. Alleen zo wordt duidelijk hoe de symptomen samen met de onderliggende veneuze insufficiëntie het beste behandeld kunnen worden.

De expert van MooieGezondeBenen is er om je verder te helpen en eventuele vragen te beantwoorden. Plan vandaag nog een afspraak.

(Revisie 12-02-2019)