Spataderen zijn voor veel mensen een probleem. Ze kunnen niet alleen lelijk zijn en ongemak veroorzaken maar ze kunnen ook tot gezondheidsproblemen leiden. In dit artikel bespreken we wat de oorzaak van spataderen is, wanneer je ermee naar de dokter moet en wat je eraan kunt doen. We bespreken ook wat je kunt doen om spataderen te voorkomen.
De oorzaak van spataderen
Spataderen worden veroorzaakt doordat de klepjes in de aders van de benen niet meer goed sluiten. Daardoor stroomt het bloed niet goed door en blijft een deel ervan in de aders achter.
Wanneer de kleppen in de binnenwand van aders verzwakt of beschadigd raken en bloed zich ophoopt in de beenaders kan dit resulteren in vergrote, kronkelende, blauwpaarse bloedvaten die zichtbaar worden op de benen. Deze aders kunnen zware benen, rusteloze benen of pijn in de benen veroorzaken maar het kan ook zijn dat je er helemaal geen last van krijgt.
Onzichtbare of ‘verborgen’ spataderen komen ook voor. Je hebt dan wel last van zere benen maar de dikke blauwe aders zijn aan de oppervlakte niet zichtbaar.
De grootste oorzaak van niet goed functionerende klepjes is familiaire belasting, spataderen komen dan in de familie voor en daarom misschien ook bij jou. Deze familiaire belasting, in combinatie met bijvoorbeeld veel staan, veel zitten, weinig beweging of overgewicht zorgt voor pijn in de benen en zichtbare spataderen.
Spataderen kunnen ook worden veroorzaakt door een zwangerschap. De toenemende druk van de groeiende baby en van de hoeveelheid bloed verhoogt het risico op spataders, vooral als ze in de familie voorkomen.
Het verschil tussen dikke kabels en kleine pennen streepjes
Naast de gezwollen en vergrote blauwe of donker paarse aders, zijn er nog andere kleinere spataders. Deze worden teleangiëctasieën of besenreiser genoemd.
Deze kleine spatadertjes verschijnen wanneer een kleiner bloedvat zich vergroot.
Het lijkt dan alsof zich vanaf één punt op het been een ‘spinnenweb’ of wat ‘pennen streepjes’ hebben gevormd.
In tegenstelling tot spataderen waarvoor een medische oorzaak is, geven deze spatadertjes meestal alleen cosmetische problemen. Daarom valt de behandeling van deze spataderen (sclerotherapie) niet onder de dekking van je zorgverzekering.
Geen spataderen, wel pijn
Hoewel niet elke spatader zichtbaar is, kunnen ook onzichtbare spataderen veel klachten geven.
Mensen weten niet dat hun aderen verzwakt of beschadigd zijn en komen daar pas achter wanneer de benen klachten geven. Wanneer ze aan het einde van de dag pijnlijk of zwaar aan gaan voelen of wanneer er sprake is van een stekende pijn in de benen.
Wanneer dan een afspraak op het spreekuur wordt gemaakt en de arts constateert dat het bloed niet goed terugstroomt naar het hart zijn ze opgelucht dat er een oorzaak is gevonden.
Zichtbare aders die geen spatader zijn
Er zijn ook aders die je goed kunt zien maar die toch geen spatader zijn.
Deze normale, gezonde aders zijn goed zichtbaar omdat ze minder worden bedekt met onderhuids vetweefsel.
Een goed voorbeeld hiervan zijn de aders aan de binnenkant van je pols.
Wanneer je een bleke huid hebt of je hebt weinig lichaamsvet, worden aders beter zichtbaar.
En omdat onze huid, naarmate we ouder worden, dunner wordt, worden je aders ook beter zichtbaar. In de loop van de jaren zul je dus meer aders opmerken dan toen je jonger was.
Wanneer naar de dokter
Wanneer je spataderen hebt en de symptomen die bij spataderen horen is de kans groot dat je benen medische zorg nodig hebben.
Daarbij geldt: hoe eerder, hoe beter, want er zijn behandelingsopties die al in een vroeg stadium van spatadervorming kunnen worden gedaan.
Deze behandelingen voorkomen grotere problemen en verbeteren de bloedsomloop. Het is dus niet nodig met pijn rond te blijven lopen.
Maar het is ook een goed idee om je benen eens te laten controleren wanneer je zelf veranderingen aan je benen opmerkt.
Je hoeft dus niet te wachten tot je spataderen pijnlijk of gezwollen zijn of tot je vermoeide benen krijgt.
Een echo-duplex onderzoek is de manier om eventuele problemen in de aders op te sporen.
Daarvoor kun je in onze praktijk een afspraak maken zonder dat er een verwijsbrief van je huisarts nodig is.
Goed voor je benen zorgen is belangrijk, zo voorkom je dat je in een later stadium met pijn en ongemak te maken krijgt.
Behandelingsopties
Zichtbare aderen op benen die geen pijn veroorzaken, hebben in principe geen behandeling nodig.
Het is wel verstandig om een arts te raadplegen wanneer spataderen een probleem voor je zijn of wanneer ze erger lijken te worden.
Er zijn veel manieren om spataderen te behandelen, zoals laserbehandelingen en sclerotherapie.
Steunkousen
Steunkousen oftewel medische compressiekousen kunnen de bloedcirculatie helpen verbeteren en zwelling verminderen.
Maar steunkousen zijn niet voor iedereen geschikt.
Meestal wordt eerst een echo-duplex onderzoek uitgevoerd voordat medische compressiekousen worden aanbevolen.
Compressiekousen zijn ontworpen om in de benen druk te geven en om voor een meer consistente bloedsomloop te zorgen.
Compressiekousen zitten strak bij de enkel en minder strak naarmate ze dichter bij de knie of de dij komen. Dit noemen we graduele compressie. Dit zorgt voor een betere druk in de aders en een gestage bloedstroom naar het hart.
Het dragen van kousen kan de pijn en het ongemak van spataderen helpen verlichten. Maar het is niet bekend of compressiekousen ook spataderen kunnen voorkomen of dat ze voorkomen dat spataderen erger worden.
Steunkousen zijn verkrijgbaar in verschillende maten en klassen. Een klasse 1 (lichte compressie) of klasse 2 (medium compressie) kous zijn de meest voorkomende kousen.
Medische kousen zijn verkrijgbaar in verschillende lengtes (tot aan de knie of tot aan de lies) en in verschillende stijlen (sommige bedekken je hele voet en andere laten de tenen vrij).
Een medische kous moet worden aangemeten en wordt soms door je zorgverzekeraar vergoed. Voor het aanmeten van een kous bij de Tuber Medisch Centrum kun je terecht bij Schmid Medica.
Kousen die veel worden gedragen moeten elke 3 tot 6 maanden worden vervangen. Ze moeten met de hand worden gewassen in handwarm water en aan de lijn worden gedroogd. Houd ze uit de buurt van directe hitte zoals de droger of de radiator.
Verdere behandeling
Als je spataderen hebt die verdere behandeling nodig hebben of als ze complicaties veroorzaken, hangt het type behandeling af van je algemene gezondheid en de grootte, de positie en de ernst van je spataderen.
Een specialist kan je het adviseren over de meest geschikte behandeling van je spataderen.
Endothermische ablatie
Indien er sprake is van ‘lekkage’ in een dieper liggende stamader is endothermische ablatie meestal één van de eerste behandelingen die wordt aangeboden.
Deze behandeling omvat het gebruik van energie van ofwel hoogfrequente radiogolven (radiofrequente ablatie) of lasers (endoveneuze laserbehandeling) om de aangetaste aderen af te sluiten.
Radiofrequente ablatie
Radiofrequente ablatie omvat de verhitting van de binnenwand van de spatader met behulp van radiofrequente energie.
De arts maakt een prikgaatje of mini incisie in het gebied net boven of onder je knieën waarna een smalle buis, een katheter, met behulp van duplex- echografie in de ader wordt geleid.
Eenmaal in de ader gebruikt de arts radiofrequente energie (hitte) om beschadigde bloedvaten af te sluiten. Op deze manier kunnen ze geen verdere problemen veroorzaken.
Radiofrequente ablatie kan worden uitgevoerd onder plaatselijke, regionale of algehele anesthesie. De meeste procedures kunnen onder plaatselijke verdoving plaats vinden.
Na de ingreep moet je mogelijk een week lang compressiekousen dragen.
Endoveneuze laserbehandeling
Een van de meest gebruikelijke procedures om spataderen te behandelen, is endoveneuze laser ablatie. Bij deze procedure wordt ook een katheter in de ader gebracht onder geleide van de duplex-echografie.
Een kleine laser fiber wordt door de katheter opgevoerd tot bovenaan in de spatader die behandeld wordt. Daarna wordt met laser de spatader afgesloten. Dit is een relatief snelle behandeling die meestal wordt uitgevoerd onder plaatselijke verdoving.
Na de procedure kun je wat zwelling en blauwe plekken krijgen die vanzelf weer wegtrekken.
Sclerotherapie
Wanneer je niet in aanmerking voor een laserbehandeling komt kan sclerotherapie een optie zijn.
Bij deze behandeling wordt een speciale vloeistof in de aderen geïnjecteerd, waarna de aders licht ontsteken, verlittekenen en na verloop van tijd wegtrekken.
De arts injecteert de vloeistof met een heel klein naaldje en dit gebeurt zonder aparte verdoving. Er worden meestal meerdere spataders in één sessie behandeld.
Na een sclerotherapie behandeling duurt het nog wel een tijdje voordat de spataders vervagen. Er kunnen ook meerdere behandelingen nodig zijn om ze helemaal te laten verdwijnen.
Vaak komen mensen jaarlijks nog even terug om wat rest spataderen weg te laten spuiten.
Sclerotherapie is voor 80% effectief en direct na de behandeling kun je gewoon weer alles doen. Je draagt ongeveer 10 dagen een kous, bewegen wordt aanbevolen, maar intensief sporten wordt afgeraden.
Mensen die diep veneuze trombose hebben gehad, moeten voorzichtig zijn met dit type behandeling. Soms kan er daardoor geen spataderbehandeling plaatsvinden.
Chirurgische behandelingen
Wanneer een laserbehandeling en sclerotherapie niet geschikt voor je zijn, kan je arts de spataderen operatief verwijderen. Dit komt evenwel steeds minder voor.
Een spataderoperatie wordt uitgevoerd onder anesthesie maar je kunt meestal dezelfde dag alweer naar huis.
Soms moet je een nacht in het ziekenhuis blijven wanneer je aan beide benen wordt geopereerd of wanneer er complicaties zijn.
Wanneer je bent doorverwezen voor een operatie kun je daar toch wel tegenop zien. Daarom is het goed om goed voorbereid op het spreekuur te komen en je arts vragen te stellen die jou geruststellen.
Denk bijvoorbeeld aan:
- Wie doet mijn operatie
- Hoe wordt de operatie uitgevoerd
- Hoe lang duurt het voordat ik geopereerd wordt
- Moet ik in het ziekenhuis blijven of kan ik direct na de operatie naar huis
Ligatie en strippen
Ligatie en strippen is een procedure waarbij een ongezonde ader chirurgisch uit het lichaam wordt verwijderd.
Het eerste sneetje wordt in de lies gemaakt, het tweede sneetje bij de knie.
De bovenkant van de spatader (bij je lies) wordt vastgebonden aan de dunne, flexibele draad die bij de knie via de spatader naar de lies is opgevoerd. Daarna wordt de spatader voorzichtig via de knie naar buiten getrokken.
Ondanks deze behandeling van je spataderen hoef je je geen zorgen te maken over de bloedcirculatie. Het zijn andere aders die de taak van de verwijderde spatader overnemen.
Strippen zoals hier omschreven kan verschillende complicaties veroorzaken.
Met name na de operatie kun je last van pijn hebben en er zullen zich zeker blauwe plekken voordoen.
Soms is er sprake van een (na)bloeding.
Ernstige complicaties zijn zeldzaam, in een enkel geval doen zich een zenuwbeschadiging of een diep veneuze trombose voor.
De meeste mensen hebben een aantal weken nodig om te herstellen voordat ze weer aan het werk kunnen.
Ook na deze operatie worden compressiekousen gedragen.
Flebectomie
Tijdens een flebectomie worden kleine sneetjes in de huid gemaakt waarna de aangetaste aders worden doorgesneden en verwijderd.
Flebectomie kan worden uitgevoerd onder algehele anesthesie of plaatselijke verdoving, hoewel deze laatste tijdens de procedure behoorlijk ongemakkelijk kan aanvoelen.
Bij flebectomie bestaat een kans dat de aders na de behandeling gaan bloeden en aanleiding geven tot bloeduitstortingen.
Lijmprocedure
Een andere procedure wordt occlusie met cyanoacrylaatlijm genoemd. Hierbij wordt een speciaal soort lijm in de aangetaste aderen geïnjecteerd. Het doel hiervan is om te aders te verkleven en dus te voorkomen dat de aders zich met bloed vullen.
Er zijn aanwijzingen dat deze procedure zowel veilig als effectief is maar wordt niet veel uitgevoerd omdat de ingreep (nog) niet vergoed wordt door de zorgverzekeraar.
Conclusie
Spataderen verdwijnen niet vanzelf. De zichtbare spataderen aan de buitenkant zijn meestal het gevolg van een probleem aan de binnenkant. Wanneer het probleem niet aangepakt wordt kun je op termijn last krijgen van pijnlijk, zware en vermoeide benen. Spataderen hoeven niet altijd geopereerd te worden. Er zijn verschillende mogelijkheden om ze te behandelen. Vraag je huisarts wat de mogelijkheden voor jou zijn of maak een afspraak bij dokter Vafi.
Wil je weten wat de gevaren en risico’s van spataderen zijn? Lees dan dit blog.
