Rugpijn is een van de meest voorkomende vormen van (chronische) pijn en kan een symptoom zijn van verschillende aandoeningen. Het kan een probleem zijn met de rug zelf of er kan sprake zijn van een probleem in een ander deel van het lichaam.
Rugpijn wordt door iedereen anders ervaren. Hoe intens de pijn is verschilt van mens tot mens. Iemand kan een hernia zeer pijnlijk vinden terwijl een ander nog goed met de pijn om kan gaan.
Verschillende structuren in je rug kunnen pijn veroorzaken. De talrijke onderling verbonden spieren, pezen, zenuwen, gewrichten, tussenwervelschijven en botten kunnen letsel oplopen en rugpijn veroorzaken.
Functie wervelkolom
De wervelkolom is een lange, verticale as die het menselijk lichaam ondersteunt. De wervelkolom bestaat uit wervels die afzonderlijk van elkaar kunnen bewegen zodat er voorover en achterover gebogen en links- en rechtsom gedraaid kan worden. De wervels bestaan uit beenweefsel en tussen de wervels zitten schijven van kraakbeen die schokken op kunnen vangen.
De wervelkolom bestaat uit 7 halswervels, 12 rugwervels, 5 lendenwervels, het heiligbeen en het staartbeen. De wervels hebben een holle opening aan de achterkant. Alle wervels boven elkaar vormen zo een kanaal waarin het ruggenmerg en de ruggenmergzenuwen zich bevinden.
Je wervelkolom of ruggengraat beschermt het ruggenmerg, de zenuwen en verschillende organen. Je ruggengraat zorgt voor een rechte houding en maakt soepel bewegen en draaien mogelijk.
Oorzaken rugpijn
Rugpijn kan worden veroorzaakt door verschillende medische aandoeningen.
Naast medische aandoeningen die klachten kunnen geven heeft onze rug het in het dagelijks leven ook nogal te verduren. We staan krom, we tillen verkeerd, we hebben een slechte zithouding, we zitten te lang, we zijn te zwaar en we bewegen te weinig.
Ook roken, het dragen van hoge hakken en stress kunnen bijdragen aan rugpijn. Negatieve emoties kunnen leiden tot spierspanning in de rug en depressie en angst kunnen de pijn erger maken.
Het niet onderhouden van de conditie van de spieren, wervels en andere structuren van de rug kan rugpijn veroorzaken.
De onderliggende oorzaak van rugpijn is vaak moeilijk te identificeren.
Medische aandoeningen van de rug
Artritis
Gewrichtsontsteking met stijfheid, zwelling en hevige pijn.
Artrose
Meest bij ouderen voorkomende degeneratie van één of meer gewrichten met pijn, stijfheid en zwelling. Artrose wordt gekenmerkt door een abnormale bot(aan)groei en het slinken van het slijmvlies en kraakbeen.
Cervicale radiculopathie
Beknelde zenuw in de (hals)wervelkolom.
Endometriose
Baarmoederweefsel op plaatsen buiten de baarmoeder, bijvoorbeeld op de eierstokken, blaas of darmen.
Fibromyalgie
Pijnlijke, niet specifieke aandoening van spieren en bindweefsel.
Hernia
Een abnormale uitpuiling van weefsel, bijvoorbeeld de tussenwervelschijf of botstructuren, waarbij dit weefsel tegen het ruggenmerg of een zenuw drukt en waardoor deze bekneld raakt en daardoor geïrriteerd en ontstoken raakt.
Infecties
Bacteriële, virale, schimmel of parasitaire ontstekingen.
Nierstenen
Afvalstoffen en mineralen als calciumoxalaat of andere kristallen die tot ‘stenen’ samenklonteren in de nieren en urinewegen. Ze belemmeren de urineafvloed en geven aanleiding tot niersteenkolieken.
Osteomyelitis
Bot(merg)ontsteking waarbij meestal sprake is van een bacteriële infectie.
Osteoporose
Botontkalking wat kan leiden tot wervelinzakking en daardoor rugklachten.
Scoliose
Een zijdelingse verkromming van de wervelkolom, meestal aanwezig vanaf de geboorte.
Spina bifida
‘Open ruggetje’, een geboorteafwijking die optreedt als tijdens de zwangerschap de bogen van de rugwervels niet volledig sluiten en het ruggenmerg niet goed bedekt is met een botsructuur.
Spinale stenose:
Vernauwing van het wervelkanaal met druk op de zenuwen met gevoelsvermindering in benen en schouders.
Spondylosis
Botaangroei op de wervels als reactie op verzakking van tussenwervelschijven.
Spondylolisthesis:
verslapping van de verbinding tussen twee wervels, waardoor de ene wervel (naar voren) gaat schuiven ten opzichte van de andere.
Tumoren
Kwaadaardige botaandoeningen of metastasen van een kwaadaardige aandoening op een andere plaats in het lichaam.
Verwondingen
Bijvoorbeeld ten gevolge van een auto-ongeluk, een val, verstuiking of een botbreuk.
Pijn in de benen met of zonder rugpijn
Vaak zoeken mensen met pijn in de benen contact met onze praktijk. Er is dan bijvoorbeeld sprake van pijn in één van de bovenbenen, in de lies, in de bil of in de spieren van de heup. Dergelijke klachten zijn vaak neurologisch van aard waarbij de oorzaak in de rug zit zonder dat daarbij rugklachten gevoeld worden.
Ischias is een aandoening waar veel volwassenen last van hebben. Een bepaalde zenuw of één van de wortels of aftakkingen van deze zenuw wordt in de rug samengedrukt en raken bekneld. Dit veroorzaakt pijn in de onderrug en in de bil en kan scherp uitstralen naar één van de benen.
De oorzaak van ischias is meestal een hernia (uitpuilende tussenwervelschijf) ter hoogte van één van de wervels. Zacht (uitpuilend) weefsel drukt tegen een zenuw wat voor irritatie van de zenuw zorgt.
Wanneer een zenuw wordt samengedrukt geeft dit pijn in één van de benen of voeten met symptomen als een brandend of doof of tintelend gevoel in een bepaald gebied in het been en/of de voet.
Het gebied waar de pijn, het dove gevoel of de tintelingen zich voordoen is afhankelijk van het niveau van de betrokken zenuw.
Zitten verergert de pijn en staan kan de pijn verminderen. Meestal verdwijnt de pijn na een paar weken. Wanneer de pijn langer duurt is een afspraak bij de huisarts gewenst.
Rust, ontstekingsremmende medicatie en eventueel fysiotherapie kunnen onderdeel van de behandeling zijn.
Uitstralende pijn zonder beknelde zenuw
Uitstralende pijn zonder dat er sprake is van een beknelde zenuw is ook mogelijk. De pijn is dan voelbaar in de onderrug, in de bil of aan de zijkant van de heup, in de lies of het bovenbeen. Hoewel de pijn meestal eenzijdig is kan deze ook aan beide kanten optreden. Patiënten kunnen ook gevoelloosheid of tintelingen in het been of een zwak gevoel in het been ervaren. De pijn komt niet verder dan de knie.
Deze uitstralende pijn wordt pseudo-radiculaire uitstraling genoemd. Er is uitstralende pijn waardoor het lijkt alsof er sprake is van een beknelde zenuw zonder dat hier ook daadwerkelijk sprake van is.
Vaak worden dit soort klachten veroorzaakt door een heupaandoening, door slijtage van de facetgewrichtjes van de onderrug of door SI gewrichtsklachten.
SI- gewrichtsklachten (Sacro-iliacale gewrichtspijn)
De SI-gewrichten verbinden de wervelkolom met het bekken. Deze gewrichten bieden steun en stabiliteit en spelen een grote rol bij de schokabsorptie bij lopen en tillen. Wanneer je kijkt naar de rug bevinden de SI-gewrichten zich onder de taille waar twee kuiltjes aan de buitenkant zichtbaar en voelbaar zijn.
De SI-gewrichten kunnen een klein beetje bewegen, dit is nodig voor de flexibiliteit van het lichaam. Naarmate we ouder worden verslijt het kraakbeen en kunnen de tegen elkaar schurende botten pijn veroorzaken.
Het SI-gewricht heeft zenuwuiteinden die chronische pijn kunnen veroorzaken wanneer het gewricht degenereert of niet goed beweegt.
Pijnlijke SI-gewrichten kunnen optreden wanneer ondersteunende spieren, pezen en banden met het ouder worden of door een zwangerschap slap worden maar ook als gevolg van een val, een auto-ongeluk of een operatie in het bekkengebied.
Sacro-iliacale gewrichtspijn komt ook voor wanneer de beweging in het bekken aan beide kanten niet hetzelfde is. Een ongelijkmatige beweging kan optreden wanneer bijvoorbeeld het ene been langer is dan het andere of bij heup- of knieproblemen.
Fysiotherapie, chiropractische manipulatie, injectie met corticosteroïden en stretchoefeningen kunnen helpen bij SI- klachten. Soms zijn ontstekingsremmende medicijnen nodig.
Wanneer niet-chirurgische behandelingen geen pijnverlichting bieden kan het gewricht operatief gestabiliseerd worden.
SI-gewrichtsontsteking kan voorkomen worden door op de juiste manier te tillen, door te zorgen voor een goede lichaamshouding, door met behulp van oefeningen te zorgen voor sterke spieren en banden in het bekkengebied, door je werkplek ergonomisch aan te passen, door te zorgen voor goede voeding, een gezond gewicht en stressmanagement en door niet te roken.
Ontstekingsremmende voedingsmiddelen
Wanneer je een aandoening hebt die ontsteking veroorzaakt kan het helpen om je dieet aan te passen.
Hoewel medicatie en andere behandelingen belangrijk zijn kan een ontstekingsremmend dieet er voor zorgen dat je minder pijn hebt of dat de pijn minder vaak optreedt.
Ontstekingsremmende voedingsmiddelen zijn:
- alle soorten bessen
- broccoli
- avocado’s
- groene thee
- paprika
- champignons
- druiven
- kurkuma
- pure chocolade (99%)
- tomaten
- kersen
Bekijk ook de lijst met voedingsmiddelen die in verband worden gebracht met een grotere kans op ontsteking:
- junk food
- ‘chinees’
- kant en klare maaltijden
- chips
- witmeel produkten (witbrood, witte pasta, witte rijst, crackers en dergelijke)
- patat
- gebak
- frisdrank, energy drankjes
- bewerkt vlees (slavinken, worst, frikandellen, knakworst, kroket, vleeswaar voor op brood, e.d.)
- harde vetten, boter, margarine, frituurvet
Ontspanningstips bij rugpijn
Rugpijn is een signaal van het lichaam wat serieus genomen moet worden. Het negeren van rugpijn kan de pijn verergeren en tot meer ernstige problemen leiden.
De oefeningen hieronder ontspannen de spieren in de rug. Het is de bedoeling de spieren aan te spannen en weer los te laten zonder dat het pijn doet. Doe de oefeningen dagelijks , waar nodig zowel links als rechts en op geleide van de klachten meerdere keren.
Knie op de borst
Ga met gestrekte benen ontspannen op je rug liggen. Buig de rechterknie naar de borst en houd deze met je handen gedurende 30 seconden vast. Adem rustig via je buik en herhaal met links.
Knie diagonaal naar de schouder
Ga met gestrekte benen ontspannen op je rug liggen. Buig je rechterknie diagonaal naar de linkerschouder en houd 30 seconden vast. Blijf rustig via je buik ademen en herhaal met links.
Voet en knie omhoog
Ga met gebogen knieën ontspannen op je rug liggen. Leg je rechtervoet op je linkerknie. Til vervolgens je linkerknie op richting je borst, zover je kunt zonder dat het pijn doet. Houd 30 seconden vast terwijl je rustig via je buik ademt. Herhaal met je linkervoet op je rechterknie.
Knieën buigen
Ga ontspannen op je rug liggen met de knieën tegen de borst. Plaats een hand op elke knie. Beweeg bij iedere inademing de knieën van het lichaam af totdat de armen gestrekt zijn. Beweeg de benen weer naar de borst terwijl je uitademt.
Benen omhoog tegen de muur
Ga ontspannen met je billen tegen de muur en je benen omhoog tegen de muur liggen. Deze positie helpt stress en spanning in de benen en rug te verlichten.
Cirkels draaien met je heupen
Deze oefening vergroot de flexibiliteit, verlicht de spanning en helpt de onderrug- en heupspieren los te maken.
Gebruik warmte
Warmte ontspant de spieren. Ga een kwartiertje ontspannen op de grond of in bed liggen met een warme kruik of pittenzak in de holte van je rug en een kussen onder je knieen.
