Spataderen zijn op zich niet gevaarlijk maar ze kunnen wel vervelende en gevaarlijke gevolgen hebben. Zo kan bij chronische spataderen een wond aan het been of de voet slecht genezen en niet meer willen helen (open been), of kan er een ontsteking of een trombosebeen ontstaan.
Spataders zijn verwijde aders die in principe overal op het lichaam kunnen voorkomen. De kronkelende bloedvaten zijn dik en blauw en de meesten van ons kennen ze doordat de knobbels zichtbaar over het been lopen. Wanneer er sprake is van (pijn)klachten kunnen deze spataderen eerst behandeld worden met steunkousen waarna een operatie in de vorm van lasertherapie zou kunnen volgen.
Maar ook kleine spataderen kunnen zich op het been ontwikkelen. Deze kleine bloedvaatjes zijn op de huid zichtbaar als kleine blauw-paarse spinnenwebben of pennenstreepjes. Ze worden meestal behandeld met een injectie vloeistof die de aderen dicht waarna het bloed via andere gezonde aders een weg zal vinden.
Dikke, kronkelende spataders ontstaan wanneer de kleppen in de beenader(s) niet meer goed sluiten en er bloed terug kan stromen. De oplopende druk in de beenaders kan zorgen voor pijnlijke en vermoeide benen of kuiten, met name aan het einde van de dag wanneer je veel hebt gestaan.
Spataderen kunnen ontstaan onder invloed van hormonen, bij overgewicht en in de zwangerschap. Ook leeftijd speelt vaak een rol. Meestal is er sprake van een erfelijke component.
Spataderen kunnen zorgen voor pijnlijke benen maar ook jeuk, vochtophoping en huiduitslag komt voor.
Veel mensen ervaren klachten en maken zich zorgen over hun aders. Is dit nodig? Hieronder leggen we het uit.
De aders in de benen vervoeren zuurstofarm bloed terug naar het hart en de longen. Het bloed wordt in de longen verrijkt met zuurstof om zo onze weefsels en cellen van zuurstof te voorzien.
Wanneer je spataderen hebt is er in eerste instantie niet zo veel aan de hand. Het zijn verwijde aders die de mogelijkheid missen om het bloed uit het been richting het hart en de longen te vervoeren.
Het terugvoeren van bloed vanuit het been is een gecombineerde actie tussen de vaten, de beenspierpomp en de voetpomp. Wanneer je met je been oefeningen doet of bijvoorbeeld op je tenen loopt drukken de spieren in de kuiten en de voeten de aders dicht en zorgen zo voor een beweging naar boven, richting het hart en de longen.
Kleppen in gezonde aders voorkomen dat het bloed terugstroomt. Maar wanneer kleppen niet meer goed hun werk doen blijft bloed in de aders hangen, neemt de druk op de vaatwand toe en worden aderen wijder.
Het verwijden maakt het voor de kleppen onmogelijk om nog te sluiten waardoor er meer bloed in het bloedvat blijft hangen. Aders ontwikkelen zich zo tot een spatader.
Defecte kleppen en spataderen zijn op zich niet direct gevaarlijk. Maar langdurige problemen met de doorbloeding in het been kan voor vervelende complicaties zorgen.
Zoals een open been. We spreken van een open been als er sprake is van een wond op het been of aan de voet die niet wil genezen.
Een open been begint met een klein wondje. In beginsel lijkt er niet zoveel aan de hand. Maar na verloop van tijd blijkt dat het wondje in plaats van kleiner alleen maar groter is geworden.
Er zijn wonden waar een korst op komt of waar vocht uit komt, hoe dan ook, het lukt het lichaam niet om de wond te laten genezen. Open benen zijn gevoelig voor infecties en zonder behandeling kan een wond uitgroeien tot een nare zweer.
De medische term voor open been is 'ulcus cruris'. Dit komt uit het Latijn waarbij 'ulcus' staat voor zweer en 'cruris' voor onderbeen.
In de meeste gevallen ontstaat een ulcus cruris door een veneuze ziekte, een chronisch probleem met de beenaders.
Open benen kunnen ook worden veroorzaakt door atherosclerose (aderverkalking) en een combinatie van veneuze (ader) en arteriële (slagader) problemen.
Trombose treedt op wanneer een bloedstolsel een ader of een slagader blokkeert. We kennen de oppervlakkige veneuze trombose (thromboflebitis) en de diep veneuze trombose.
Een oppervlakkige veneuze trombose is een ontsteking of een stolling in een oppervlakkige ader. De omgeving van de ader wordt rood, dik en is pijnlijk.
We spreken van een oppervlakkige veneuze trombose wanneer het een ontsteking net onder de huid betreft.
Deze (acute) ontstekingsreactie zorgt ervoor dat het bloedstolseltje (de thrombus) stevig aan de aderwand hecht. Dit maakt de kans klein dat het stolseltje losraakt. Die kans is toch al vrij klein omdat oppervlakkige aderen, in tegenstelling tot diepe aderen geen omringende spieren hebben. Door de knijpende beweging van spieren kan een bloedstolsel losraken. En omdat hier geen sprake van is bij oppervlakkig aders veroorzaakt een oppervlakkige veneuze trombose zelden een embolie.
Een oppervlakkige veneuze trombose kan op meerdere plekken in het lichaam ontstaan. Wanneer dit gebeurt in de benen komt dit meestal doordat er sprake is van spataderen.
Bij een diep veneuze trombose bevindt zich het bloedstolsel in één van de diepe aders (meestal in het been). Dit kan komen door een beschadiging aan de ader, door een probleem met de bloedstolling of door een slechte bloedcirculatie.
Ongeveer de helft van de mensen met een diep veneuze trombose ervaart geen symptomen. Pijn op de borst of kortademigheid zijn dan de eerste indicatie van het probleem.
Wanneer er sprake is van een diep veneuze trombose in een diepe beenader zwelt het been op en voelt het warm en pijnlijk aan. Afhankelijk van welke aders betrokken zijn zwelt de enkel, de voet, de kuit of het bovenbeen op.
Een diep veneuze trombose is gevaarlijk omdat het bloedstolsel los kan raken en zich naar de longen, het hart of de hersenen kan verplaatsen.
We gebruiken echografie en bloedonderzoek bij de diagnose van een diep veneuze trombose.
Om het risico op spataderen te verminderen en de kans op problemen in de toekomst te verkleinen zijn er verschillende zaken die je kunt doen.
Wanneer je een zittend beroep hebt sta dan regelmatig op, wanneer je veel moet staan loop dan regelmatig heen en weer.
Zorg voor zoveel mogelijk lichaamsbeweging, drink veel water en verminder de hoeveelheid zout in je voeding. Ook het dragen van compressiekousen kan helpen je benen in een goede conditie te houden.
