Soms is het leven zwaar en zijn de dingen moeilijk. Wanneer het leven meer van je vraagt dan je kunt geven, kan het allemaal te veel worden. Op het werk, thuis, maar ook tijdens je studie.
Je raakt overspannen wanneer de stress onbeheersbaar wordt of wanneer je de situatie die de spanning geeft niet kunt veranderen.
Overspannenheid is een toestand van fysieke, mentale en emotionele uitputting. Het treedt op wanneer iemand zich overweldigd voelt, emotioneel leeggezogen en niet in staat om aan de eisen van het leven te voldoen.
Overwerkt, overspannen, burn-out
Overwerkt en overspannen zijn termen die worden gebruikt om de toestand te beschrijven van oververmoeidheid ten gevolge van buitensporig veel werk of spanning.
Wanneer spanningsklachten die hieruit voortvloeien langer dan een half jaar aanhouden, kan een burn-out ontstaan. Burn-out vereist meestal een lange herstelperiode.
Overwerkt zijn en overspannenheid zijn omkeerbaar als je de bron(nen) die de spanning geven wegneemt.
Overwerkt, overspannen en burn out worden vaak door elkaar gebruikt.
De oorzaken van overspannenheid
Als je te veel spanning in je leven hebt en je kunt er niet (meer) mee omgaan, kun je overspannen raken.
Soms komt dat door één enkele gebeurtenis. Andere keren is het een combinatie van verschillende factoren, zoals te veel verplichtingen hebben of problemen die zich opstapelen.
Soms kan dat komen door een te veeleisende baan of onrealistische verwachtingen van de werkgever. In andere gevallen kan het het resultaat zijn van een poging om werk en gezinsverantwoordelijkheden te combineren.
Vaak kan het probleem niet worden vastgesteld omdat het voortkomt uit meerdere gebeurtenissen of oorzaken. De oorzaak is dan niet duidelijk.
Voorbeelden van omstandigheden die spanning en overspannenheid kunnen veroorzaken zijn:
- het overlijden of ernstig ziek worden van een dierbare
- onverwerkt verdriet
- een verhuizing of verbouwing
- een nieuwe baan
- trouwen
- het krijgen van een kind
- mantelzorg
- hoge werkdruk
- geldzorgen
- wanneer je eerder overspannen bent geweest
- wanneer je je geïsoleerd en niet gesteund voelt
Wat zijn de symptomen van overspannen zijn?
Bij overspanning, overwerkt zijn en burn out kunnen zowel psychische als fysieke klachten optreden:
Psychische klachten
- vermoeidheid, gebrek aan energie
- je slaapt slecht
- niet goed tegen lawaai of drukte kunnen
- gemakkelijk huilen
- piekeren
- een gejaagd gevoel
- moeite met concentreren en onthouden
- vergeetachtigheid
- concentratieproblemen
- machteloosheid
- je kunt je dagelijkse bezigheden niet meer uitvoeren als vroeger
- geen overzicht hebben
- negatieve gedachten hebben
- snel boos worden, kort lontje hebben
- overbelast zijn
- het gevoel hebben dat je het niet meer aan kunt
- controle of grip verliezen
- overmatig piekeren
- ongezonde eetgewoonten hebben
- niet kunnen ontspannen
- je verloren voelen
Lichamelijke klachten van spanning zijn:
- door de constante spierspanning in je schouders en nek kan hoofdpijn (migraine), pijnlijke spieren, misselijkheid, vermoeidheid en duizeligheid optreden
- hoge bloeddruk (hypertensie)
- pijn op de borst
- hartkloppingen
- maagklachten
- buikpijn
- diarree of constipatie
- seksuele problemen
Herken je jezelf in deze klachten, dan is het belangrijk daar iets aan te doen. Als je dat niet doet dan kunnen je klachten erger worden.
Hoe herstel ik van overspannen zijn?
Er zijn verschillende stadia van herstel bij overspanning:
Begrijpen en accepteren dat je een pauze nodig hebt
Zodra je je realiseert dat je jezelf te hard hebt gepusht, kun je beginnen met herstellen. Zoek uit welke activiteiten je kunt blijven doen en met welke je een tijdje moet stoppen. Misschien kun je blijven werken of studeren, maar soms is het beter even helemaal te stoppen en een korte pauze in te lassen.
Je lichaam geven wat het nodig heeft
Je lichaam en geest hebben tijd nodig om uit te rusten en te genezen als je te veel hooi op je vork hebt genomen. Zorg voor voldoende slaap, eet gezond en drink veel water. Vermijd alcohol en drugs, want die maken het herstelproces alleen maar langer.
Tip: Lees Jong burn-out, In 5 stappen naar meer energie van Nienke Thurlings.
Problemen identificeren en oplossingen bedenken
Het is belangrijk dat je de bron van de spanning opspoort, zodat je een manier kunt vinden om ermee om te gaan.
Dit doe je door de activiteiten, situaties, mensen of gedachten in beeld te brengen waardoor je je gestrest en overspannen voelt. Bedenk oplossingen hoe je daar in de toekomst anders mee om zult gaan.
Bedenk ook met welke activiteiten je absoluut moet stoppen en welke je voort kunt zetten.
Tip: Lees Waarom heeft niemand mij dit eerder verteld? van Julie Smith
Terug naar normaal
Wanneer zowel lichaam als geest de tijd hebben gehad om goed uit te rusten en je hebt overzicht over hoe je anders met de spanning en de omstandigheden om kunt gaan, kun je langzaam weer beginnen aan je normale activiteiten. Ga niet te snel en verhoog geleidelijk de (werk)belasting. Zo krijgen lichaam en geest de tijd om aan de nieuwe situatie te wennen.
Omgaan met overspannenheid
Er zijn veel verschillende manieren om met spanning om te gaan, maar die zijn niet allemaal effectief op de lange termijn.
Sommige mensen proberen hun problemen op te lossen met eten, roken, alcohol of drugs. Anderen proberen hun emoties weg te drukken door te gaan winkelen of door veel sociale activiteiten te doen.
Hoewel deze mechanismen op korte termijn verlichting kunnen bieden, maken ze het probleem op lange termijn vaak erger. Het is belangrijk om gezonde manieren te vinden om met spanning om te gaan:
Beweeg
Als je je overspannen bent is lichamelijke inspanning misschien wel het laatste wat je zou willen doen. Maar naast de fysieke voordelen helpt lichaamsbeweging om spanning te verminderen en je algehele gevoel van welzijn te verbeteren.
Bij lichaamsbeweging komen endorfines vrij, die je stemming zullen verbeteren. Je krijgt er ook energie van en het verbetert je slaap. Bovendien kan lichaamsbeweging ervoor zorgen dat je spanningen en frustraties los laat.
Meditatie
Het is aangetoond dat meditatie een effectieve manier is waarmee je spanningsklachten kunt verminderen en ontspanning kunt bevorderen. Bij meditatie richt je je aandacht op je ademhaling of op een bepaalde mantra, een woord of een zin die je voor jezelf herhaalt en die je helpt concentreren.
Je laat de gedachten en de zorgen die door je hoofd spoken los. Dit kan helpen je geest leeg te maken en de stress te verminderen. Meditatie blijkt ook de slaapkwaliteit te verbeteren en het energieniveau te verhogen.
Schrijven
Overspannen zijn kan leiden tot gevoelens van uitputting, prikkelbaarheid en concentratieproblemen. Schrijven kan helpen om deze klachten te verlichten.
Je gedachten en gevoelens op papier zetten kan verhelderend helpen en je een gevoel van perspectief geven. Het kan ook een manier zijn om opgekropte emoties los te laten. Bovendien kan schrijven een vorm van zelfzorg zijn, waardoor je je rustiger en positiever voelt.
Tip: Bekijk 'Een coach in de vorm van een boek' van Vertellis Chapters
Breng tijd door in de natuur
In de natuur zijn, heeft goed gedocumenteerde stressverlagende effecten. Uit een onderzoek waarin kantoormedewerkers met uitzicht op de natuur werden vergeleken met degenen die dat niet hadden, bleek de natuurgroep aanzienlijk minder spanningsklachten te hebben.
In de natuur zijn kan ook helpen je vitaler en energieker te voelen, beide belangrijk wanneer je veel stress hebt. In een onderzoek hadden deelnemers die 90 minuten in een natuurlijke omgeving hadden gewandeld minder last van vermoeidheid en piekeren dan degenen die in een stedelijke omgeving hadden gewandeld.
Natuurwandelingen blijken ook de concentratie en aandachtsspanne te verbeteren. Tijd doorbrengen in de natuur is een geweldige manier om je batterij weer op te laden.
Praat met een vertrouweling of therapeut
Wanneer je overspannen bent kun je je overweldigd, uitgeput en hopeloos voelen. Je begint je misschien sociaal terug te trekken en geniet niet meer van activiteiten die je ooit leuk vond.
Wanneer klachten langer aanhouden is het belangrijk om hulp te zoeken. Het bespreekbaar maken van je problemen kan een waardevolle manier zijn om je gevoelens te verwerken en weer grip op je leven te krijgen.
Binnen de geestelijke gezondheidszorg kun je de oorzaken van je problemen onderzoeken en strategieën ontwikkelen om beter met spanning om te gaan.
Je kunt ook leren hoe je grenzen stelt en tijd maakt voor zelfzorg. Blijf niet langer lopen met je problemen wanneer je je overspannen voelt. Neem contact op met je huisarts wanneer je denkt dat je hulp nodig hebt.
