De term ‘oppervlakkige tromboflebitis’ oftewel oppervlakkige aderontsteking zegt je precies waar het om gaat: een ontsteking in een ader die zich dicht onder het huidoppervlak bevindt. ‘Trombo’ houdt in dat het gaat om een bloedstolsel wat de doorstroom in de aders blokkeert, en ‘flebitis” betekent dat de ader geïrriteerd of ontstoken is. Een oppervlakkige aderontsteking komt meestal voor in het been, hoewel een aderontsteking zich ook op andere plekken kan manifesteren. Een aderontsteking komt iets vaker voor bij vrouwen.
Hoe ziet een aderontsteking er uit
Patiënten met een oppervlakkige flebitis (kortweg aderontsteking) hebben een rode pijnlijke plek in het verloop van een ader vlak onder de huid. De plek voelt aan als een dikke streng. Het is warm, gevoelig en doet pijn. Rond deze plek ontstaat ook zwelling. Naarmate de aandoening vordert kan de ader hard aanvoelen en de huid verkleuren.
Hoe ontstaat een aderontsteking
In het been zitten bloedvaten die zuurstofarm bloed terugvoeren naar het hart en de longen. Er zijn oppervlakkige aders en diepe aders. Deze zijn in de knieholte en in de lies met elkaar verbonden. In een oppervlakkige ader kan een bloedstolsel ontstaan. Dit kan een aderontsteking geven. Heel soms kan een stolsel zich uitbreiden van een oppervlakkige ader naar een diepe ader. Dan spreken we van een trombosebeen, het been wordt rood, dik en pijnlijk.
Wanneer je een wondje hebt stolt het bloed en krijg je een korst. Bij een aderontsteking is er wel een stolsel maar geen wondje. Zo’n stolsel kan een bloedvat afsluiten. Dit zorgt voor ontstekingsverschijnselen: de plek wordt rood, warm en pijnlijk.
Verschillende factoren vergroten het risico op een aderontsteking. Risicofactoren zijn:
- Een recente injectie in een ader
- Te lang stil zitten, bijvoorbeeld tijdens lange autoritten of een lange vlucht
- Bedlegerig zijn
- Spataderen
- Zwangerschap
- Een recente infectie
- Aandoeningen die de bloedstolling vergroten
- Overgewicht
- Roken
- Het gebruik van orale anticonceptiva of hormoonvervangende medicijnen
- Leeftijd boven de 60 jaar
- Kankerbehandelingen
- Wanneer iemand een beroerte heeft gehad
- Familieleden die een aderontsteking hebben doorgemaakt
Is een aderontsteking gevaarlijk?
Een oppervlakkige aderontsteking is, in tegenstelling tot een diep veneuze trombose, zelden gevaarlijk. Het is zeer ongebruikelijk dat een oppervlakkige tromboflebitis zich van de oppervlakkige aderen naar de diepe aderen verplaatst.
Diagnostiek en behandeling
Om een aderontsteking vast te kunnen stellen is duplex-vaatonderzoek nodig. Hiermee kan het bloedstolsel worden geïdentificeerd. Meestal is dit niet nodig en zal de huisarts direct het advies geven paracetamol of een ontstekingsremmer, zoals Ibuprofen of Naproxen, te slikken. Let op: Ibuprofen is een NSAID en wordt afgeraden wanneer bloedverdunners gebruikt worden. Soms kan de huisarts bloedverdunnende medicatie voorschrijven.
Koude kompressen
Een koud kompres kan verlichting van de pijnklachten van de aderontsteking geven. Daarom vinden veel mensen het prettig om een koud kompres (coldpack of een bevroren washandje) op de pijnlijke plek te leggen.
Compressiekousen
Compressiekousen helpen zwelling te voorkomen en reduceren de kans op een diep veneuze trombose.
Complicaties
Complicaties bij een oppervlakkige tromboflebitis zijn zeldzaam. Maar complicaties bij een diep veneuze trombose kunnen ernstiger zijn:
Een longembolie. Wanneer een stolsel in het diepe aderstelsel los raakt en zich via de bloedbaan verplaatst naar de longen. Hier kan het een slagader blokkeren (embolie) wat mogelijk levensbedreigend kan zijn.
Het post-trombotisch syndroom. Een aandoening die maanden of zelfs jaren na de diep veneuze trombose kan ontstaan. Het syndroom kan blijvende en mogelijk invaliderende pijn, zwelling en een gevoel van zwaarte in het aangedane been veroorzaken.
Tips ter preventie
Tips ter voorkoming van een aderontsteking zijn:
– Blijf goed gehydrateerd, drink water
– Beweeg de benen en de voeten regelmatig
– Wandel
– Loop, bij lange vluchten regelmatig het gangpad op en neer
– Stop bij een lange autorit ieder uur om de benen te strekken
– Slik (een lage dosis) aspirine bij lange vluchten of autoritten
– Draag loszittende kleding
– Leg de benen hoger wanneer je gaat slapen
– Draag compressiekousen
Voor mensen met spataderen is het belangrijk om compressiekousen te dragen. Wanneer zieke aders moeite hebben om het bloed terug naar het hart te pompen hebben compressiekousen een ondersteunende werking.
Hoe lang duurt een aderontsteking?
Een aderontsteking duurt meestal kort. Over het algemeen kun je een volledig herstel binnen één tot twee weken verwachten. Het kan wat langer duren voordat de ader geneest. Herstel kan ook langer duren wanneer het een infectie betreft, of wanneer er sprake is van een diep veneuze trombose.
Diep veneuze trombose
Soms kan een oppervlakkige tromboflebitis een aanwijzing zijn voor een ernstiger aandoening, zoals een diep veneuze trombose. Een diep veneuze trombose is een ernstige aandoening die een snelle behandeling met bloedverdunners vereist. Er is sprake van de diep veneuze trombose wanneer een bloedstolsel zich in de diepere aderen bevindt. Een diep veneuze trombose is gevaarlijk omdat het stolsel zich naar het hart of de longen kan verplaatsen. Een aderontsteking geeft een kleine kans op een trombosebeen. Die kans wordt groter naarmate de aderontsteking zich uitbreidt, in de knieholte of in de lies zit. Neem daarom altijd contact op met je huisarts wanneer je een trombose vermoedt.
Wat te doen wanneer je denkt dat je een aderontsteking hebt?
Neem contact op met je huisarts. Wees vooral alert wanneer het been dik en pijnlijk wordt of wanneer je denkt dat de ontsteking zich uitbreidt. Alarmeer direct je huisarts wanneer je plotseling benauwd wordt, sneller gaat ademen, of wanneer ademen pijn gaan doen.
Conclusie
Een aderontsteking is een medische aandoening waarbij het (meestal) gaat om een ontsteking van een oppervlakkige beenader. Deze ontsteking leidt ertoe dat de persoon een flinke pijn in het been kan ervaren die samen gaat met roodheid en zwelling. Wanneer deze ontsteking wordt veroorzaakt door een bloedstolsel in de ader spreken we van een oppervlakkige thromboflebitis.
Een aderontsteking verdwijnt meestal vanzelf. Indien er sprake is van veel pijn kan er, na een bezoek aan de huisarts, besloten worden tot het gebruik van paracetamol, een ontstekingsremmer of bloedverdunners. Wanneer de aderontsteking zich uitbreidt kan er een trombosebeen ontstaan. In alle gevallen is het belangrijk om contact op te nemen met de huisarts wanneer er een aderontsteking of een trombose wordt vermoed.
