In Nederland leven naar schatting zo’n 750.000 vrouwen met een hart- en vaatziekte.
Wat zegt dat over je eigen risico?
En als je risico loopt, kun je dat risico dan verkleinen?
Je kunt beter voor jezelf zorgen door jezelf goed te (laten) informeren over hart- en vaatziekten en over de verschillende symptomen die een aanwijzing kunnen zijn voor hart- en vaataandoeningen.
Je zorgt nog beter voor jezelf door de waarden van je bloeddruk, je cholesterol, je bloedglucose en je BMI regelmatig te meten en te registreren.
Weet jij wat hart- en vaatziekten veroorzaakt?
Of wat een teken van bijvoorbeeld een coronaire hartziekte is?
Of wat je kunt doen om beter voor je hart en je bloedvaten te zorgen?
De getallen van 2019 zijn nog niet bekend maar in 2018 overleden er in Nederland bijna 20.000 vrouwen aan een hart- of vaatziekte*.
Dat zijn er ruim 50 per dag**.
Hoog tijd voor meer bewustwording.
Wat zijn hart- en vaatziekten?
Omdat het hart één van de meest essentiële organen van het lichaam is, is het belangrijk te weten hoe je het gezond kunt houden.
Wanneer we het over hart- en vaatziekten hebben hebben we het over:
-
- coronaire hartziekten (een probleem met de bloedvaten rond het hart)
- beroerte (een probleem met de bloedvaten in of naar de hersenen)
- hartfalen (waarbij het hart niet in staat is voldoende bloed rond te pompen)
- hartritmestoornissen (het hart klopt te snel, te langzaam of onregelmatig)
- en hartstilstand.
Wat veroorzaakt hart-en vaatziekten bij vrouwen?
Bij hart- en vaatziekten gaat het vaak om een probleem met de bloedvaten, de slagaders.
Dit noemen we atherosclerose of aderverkalking.
Bij atherosclerose hecht plaque, bestaande uit ontstekingscellen, vetten (lipiden, cholesterol) en soms kalk, zich aan de wand van het bloedvat waardoor het bloedvat nauwer wordt en er moeilijker bloed doorheen kan stromen.
De cellen ‘stroomafwaarts’ krijgen steeds minder zuurstof en voedingsstoffen.
Als reactie op deze plaque kan er bovendien plaatselijk stolling optreden waardoor het bloedvat nog nauwer wordt of helemaal afsluit.
Wanneer een stolsel op deze plaque loslaat (bloedpropje) kan dit leiden tot een hartaanval of een beroerte.
Niet alleen atherosclerose kan voor problemen zorgen.
Wanneer een hart niet het vermogen heeft om bloed goed rond te pompen krijgen de cellen in het lichaam niet de voor een optimale functie benodigde zuurstof en voedingsstoffen.
Ook hartritmestoornissen kunnen er voor zorgen dat het bloed niet efficiënt wordt rondgepompt.
Hart- en vaatziekten bij vrouwen anders dan bij mannen
Hart- en vaatziekten hebben bij vrouwen vaak andere oorzaken en andere symptomen dan bij mannen.
Hoge bloeddruk is bijvoorbeeld zo’n grotere risicofactor op hart- en vaatziekten bij vrouwen.
En diabetes verhoogt het risico op een hart- en vaatziekte van een jonge vrouw tot vijf keer in vergelijking met een jonge man.
Hormonen spelen ook een rol en atherosclerose ontwikkelt zich bij vrouwen anders dan bij mannen.
Vrouwen hebben meer kleinere bloedvaten en coronaire hartziekten treffen bij vrouwen niet alleen de grote slagaders maar ook deze kleinere slagaders die bloed aan het hart leveren.
De signalen voor hart-en vaatproblemen presenteren zich daarom bij vrouwen soms vaag en niet zo opvallend als de pijn en druk op de borst waarmee we bekend zijn als het gaat om een hartaanval.
Het meest voorkomende symptoom van een hartaanval bij zowel mannen als vrouwen blijft pijn op de borst.
Maar vrouwen rapporteren ook kortademigheid, rug- of kaakpijn, misselijkheid, braken en vermoeidheid.
Niet alleen de waarschuwingstekens kunnen bij vrouwen minder duidelijk zijn.
Vrouwen reageren ook anders op deze signalen.
Zo zien ze de klassieke symptomen, zoals pijn op de borst, vaak over het hoofd en stellen ze een bezoek aan de dokter vaak uit.
Weten waar ze op moeten letten kan ervoor zorgen dat vrouwen de symptomen sneller herkennen en sneller medische hulp zoeken.
Hart- en vaatziekten bij vrouwen, de symptomen
Iedereen kan op enig moment in zijn of haar leven geconfronteerd worden met een hartprobleem.
Hetzij bij zichzelf, hetzij bij een naaste.
Pijn of druk in het midden van de borst die meer of minder uitstraalt naar de nek, kaak of linkerarm is het meest voorkomende symptoom van een hartaanval.
Maar sommige mensen, met name vrouwen, krijgen te maken met atypische symptomen.
Deze worden vaak afgedaan als stress, ‘iets wat bij de leeftijd hoort’, of als brandend maagzuur.
Herkennen welke waarschuwingssignalen je lichaam geeft kan het verschil betekenen tussen leven of dood.
Symptomen
Zoals gezegd is het meest voorkomende symptoom van een hartaanval bij vrouwen hetzelfde als bij mannen: pijn of druk op de borst die een paar minuten aan kan houden en daarna weer wegtrekt om vervolgens wel of niet terug te keren.
Het is ook mogelijk om een hartaanval te krijgen zonder pijn op de borst.
Vrouwen hebben vaker symptomen die geen verband lijken te hebben een hartaanval:
- nekpijn
- een zere kaak
- pijn tussen de schouders
- buikpijn
- kortademigheid
- pijn in één of beide armen
- pijn in de (boven)rug
- misselijkheid of braken
- zweten
- duizeligheid
- vermoeidheid
- een ongemakkelijk gevoel in de bovenbuik
- een algeheel zwak gevoel
- gevoelens van angst.
Vrouwen hebben vaker symptomen in rust of tijdens de slaap. Emotionele stress kan ook een rol spelen bij een hartaanval bij vrouwen.
Omdat bij vrouwen de symptomen van de hartaanval niet altijd herkend worden wordt bij vrouwen mogelijk minder vaak de diagnose hartaandoeningen gesteld dan bij mannen.
Hart- en vaatziekten bij vrouwen, de risicofactoren
Alle vrouwen kunnen worden geconfronteerd met hartaandoeningen.
Je kennis van de risico’s die specifiek zijn voor vrouwen kan je bescherming bieden.
Verschillende risicofactoren voor hart- en vaatziekten zoals roken, een hoog cholesterol, een hoge bloeddruk en overgewicht treffen zowel vrouwen als mannen.
Maar bij de ontwikkeling van hartaandoeningen bij vrouwen kunnen ook andere factoren een grote rol spelen
Diabetes
Vrouwen met diabetes hebben meer kans op hartaandoeningen dan mannen met diabetes.
Omdat diabetes de manier waarop je pijn voelt kan veranderen loop je ook een groter risico op een stille hartaanval, zonder de symptomen.
Mentale stress en depressie
Stress en depressie beïnvloeden het vrouwenhart meer dan dat van mannen.
Depressie maakt het moeilijk om een gezonde levensstijl na te leven en de adviezen van de dokter en de behandeling op te volgen.
Roken
Roken is bij vrouwen een grotere risicofactor voor hartaandoeningen dan bij mannen.
Gebrek aan beweging
Een gebrek aan lichaamsbeweging is een belangrijke risicofactor voor hartaandoeningen.
Verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat vrouwen minder actief zijn dan mannen.
Menopauze
Lage oestrogeenspiegels na de menopauze vormen een aanzienlijk risico op het ontwikkelen van aandoeningen in de kleinere bloedvaten.
Complicaties in de zwangerschap
Een hoge bloeddruk of diabetes tijdens de zwangerschap kan het langetermijnrisico op hoge bloeddruk en diabetes voor de moeder vergroten.
Deze omstandigheden zorgen er ook voor dat vrouwen meer kans hebben op hartaandoeningen.
Familiaire belasting
Een familiaire belasting blijkt bij vrouwen een grotere risicofactor op hartaandoeningen te zijn dan bij mannen.
Ontstekingsziekten
Ontstekingsziekten kunnen het risico op hartaandoeningen bij zowel mannen als vrouwen vergroten.
Ontstekingsziekten zijn onder andere: reumatoïde artritis, artrose, fibromyalgie, peesschedeontsteking (tendinitis), colitis ulcerosa, ziekte van Crohn, myalgische encefalomyelitis en ME, multiple sclerose of MS.
Wat is de gemiddelde leeftijd waarop een vrouw een hartaanval krijgt?
Alleen al je leeftijd kan het risico op hart- en vaatziekten vergroten. Want het risico neemt toe met de jaren.
De gemiddelde leeftijd waarop een man een hartaanval krijgt ligt op 55 jaar, de gemiddelde leeftijd waarop een vrouw een hartaanval krijgt is 65***.
Bijna 20 procent van de mensen met een hartaandoening die overlijden zijn jonger dan 65 jaar.
Wat kunnen vrouwen doen om het risico op hartaandoeningen te verkleinen?
Preventie is de sleutel tot het veranderen van je toekomst!
Je kunt echt de uitzondering op de regel zijn als het om hart- en vaatziekten gaat.
Wat gold voor je vader of je moeder hoeft niet voor jou te gelden.
Je kunt je hart beschermen door proactief met je gezondheid bezig te zijn.
Proactief met de gezond van je hart en bloedvaten bezig zijn betekent dat je weet hoe ‘het’ ervoor staat.
Want je weet natuurlijk niet of, en wat, er moet veranderen wanneer je in het duister tast over je eigen hart- en vaatconditie.
Daarom is het belangrijk de cijfers helder te hebben die duidelijkheid geven over jouw risico op hart- en vaatziekten.
Dat betekent dat je weet wat je bloeddruk, je cholesterol, je bloedglucose en je BMI is.
Cholesterol en bloedglucose
Maak in overleg met je huisarts een afspraak om via bloedafname je cholesterol en bloedglucose te laten bepalen en bespreek de gemeten waarden.
Houd er rekening mee dat zowel je cholesterol als je bloedglucose een momentopname zijn en gekleurd kunnen zijn door wat je de dag voor de bloedafname gegeten hebt en de hoeveelheid stress die je in je leven ervaart.
Bloeddruk
Je bloeddruk kun je zelf in de gaten houden door op vaste tijdstippen je bloeddruk te meten met een bloeddrukmeter.
Hiervoor zijn verschillende bloeddrukmeters in de handel.
De ideale bloeddruk voor de meeste volwassenen is 120/80 mm Hg.
BMI
We spreken van een gezond gewicht als het gewicht geen gezondheidsrisico’s veroorzaakt.
De twee kenmerken van overgewicht zijn een te grote vetvoorraad en een te hoog lichaamsgewicht in verhouding tot de lichaamslengte.
De combinatie van deze twee kenmerken is belangrijk.
Je BMI bereken je door je lichaamslengte te vermenigvuldigen met je lichaamslengte (lengte in het kwadraat) waarna je je gewicht deelt door deze uitkomst.
Voorbeeld:
Annelies is 1.68m en heeft een gewicht van 62 kg.
Haar BMI is:
1.68 x 1.68 = 2.82
62 : 2.82 = 22
Een BMI tussen 18.5 en 25 wordt beschouwd als een normaal, gezond lichaamsgewicht.
Bij een BMI tussen de 25 en 30 is er sprake van overgewicht.
Bij een BMI boven de 30 en 40 spreekt men van obesitas (medisch overgewicht).
Meten is weten
De cijfers van je cholesterol, je bloedsuiker, je bloeddruk en je BMI zijn een goede richtlijn als het gaat om het bepalen van je risico op hart- en vaatziektes.
Het zou een mooi streven zijn wanneer alle vrouwen deze cijfers van zichzelf weten en de cholesterol en bloedsuiker check minstens jaarlijks zouden herhalen.
Want van daaruit kan er gericht gewerkt worden aan het verbeteren van de gezondheid van het hart en de bloedvaten en het voorkomen van coronaire ziektes.
Een actieve, gezonde levensstijl met veel lichaamsbeweging, een gezond dieet en niet roken.
Hart- en vaatziekten voorkomen
Hartaandoeningen bij vrouwen komen nog vaker voor dan de meeste mensen al denken.
Het ontwikkelen van hart-en vaatziekten is een proces dat afhankelijk is van meerdere factoren.
De risicofactoren die we al genoemd hebben zijn roken, een familiaire belasting, een ongezond dieet, overgewicht, te weinig beweging en ontstekingsziekten.
Factoren die minder bekend zijn zijn bijvoorbeeld stress, depressie, milieuvervuiling of de cultuur waarin iemand opgroeit.
Wetenschappelijk onderzoek in de afgelopen 50 jaar toont een sterke relatie tussen de manier waarop iemand leeft en het risico op de ontwikkeling van of het overlijden aan hart- en vaatziekten.
Leefstijl strategieën voor risicoreductie van hart- en vaatziekten
Houd je bloeddruk onder controle
Een hoge bloeddruk is een belangrijke risicofactor voor hartaandoeningen. Daarom is het belangrijk je bloeddruk regelmatig te controleren.
Pas je leefstijl aan wanneer je bloeddruk te hoog is.
Houd je cholesterol onder controle
Een hoog cholesterol verstopt de bloedvaten.
De vernauwing die het gevolg is van deze plaque zorgt ervoor dat het bloed minder goed kan circuleren.
Plaque kan losschieten en als bloedpropje een hartaanval, een longembolie of een beroerte veroorzaken.
Veranderingen in de leefstijl die het cholesterol kunnen verlagen zijn:
- Eet meer fruit, groenten, volkoren produkten en bonen
- Vermijd verzadigde vetten en transvetten.
- Omega-3 vetzuren beschermen tegen hart- en vaatziekten
- Eet meer plantaardige eiwitbronnen zoals soja en tofu
- Eet minder geraffineerde granen zoals witbrood, witte pasta’s, witte rijst en witte bloem
- Beweeg meer
Blijf op gewicht
Overgewicht of obesitas geven een groter risico op hartaandoeningen.
Eet gezond
Vermijd zout en toegevoegde suikers.
Zorg voor 30 minuten beweging per dag
Bewegen versterkt het hart en verbetert de bloedsomloop.
Beperk alcohol
Alcohol verhoogt de bloeddruk.
Te veel alcohol kan de bloeddruk ongezond verhogen.
Drie of vier glazen drank verhoogt kortdurend de bloeddruk, maar vaak en veel drinken leidt tot een langdurige stijging.
Alcohol zorgt ook voor extra calorieën en gewichtstoename wat het risico op hart- en vaatziekten vergroot.
Stop met roken
Roken vergroot het risico op een hartaanval of een beroerte.
De nicotine verhoogt de bloeddruk en de hartslag, het vernauwt de slagaders, het verhardt de vaatwand en maakt het risico op bloedpropjes groter.
Stressreductie
Stress is op veel manieren gekoppeld aan hartaandoeningen.
Stress verhoogd de bloeddruk en een veel voorkomende manier om met stress om te gaan is door veel te eten, veel te drinken en te roken. Allemaal slecht voor je hart.
Beheers diabetes
Diabetes verdubbelt het risico op hart- en vaatziekten.
Dit komt omdat de hoge bloedsuikerspiegel na verloop van tijd de bloedvaten kan beschadigen.
Samenvattend
De meeste mensen zullen de symptomen van een hartaanval omschrijven als ‘pijn op de borst’ en ‘tintelingen of pijn uitstralend naar de linker arm of hand’.
Hoewel er een overeenkomst kan zijn tussen de symptomen van hart- en vaatziekten bij mannen en vrouwen, zijn er ook belangrijke verschillen.
Omdat die symptomen bij vrouwen kunnen verschillen weten vrouwen vaak niet waar ze op moeten letten.
Weten waar je op moet letten kan het risico op een (fatale)hartaandoening verkleinen.
-
-
-
-
-
- Wees je bewust van de risicofactoren
Leeftijd, geslacht, familiaire belasting, bloeddruk, cholesterol, gewicht, diabetes, roken en gebrek aan beweging - Weet je waarden
Cholesterol, bloedsuiker, bloeddruk en BMI - Verbeter je waarden
Zorg voor een gezonde leefstijl.
- Wees je bewust van de risicofactoren
-
-
-
-
*Bron: RIVM
**Bron: Hartstichting
***Bron: Nederlandse Vereniging voor Cardiologie
