Negativeitsbias of het negativiteitseffect is een term die je steeds vaker voorbij hoort komen, veel mensen zullen er dan ook wel eens over gehoord hebben. Maar wat is het?
Wanneer er over negativeitsbias wordt gesproken wordt dit vaak vergeleken met negativiteit maar dit is niet helemaal correct.
De negativiteitsbias verwijst inderdaad naar de neiging van mensen om meer negatieve gedachten te hebben dan positieve maar dit hoeft niet perse negatief te zijn.
In dit artikel lees je wat negativiteitsbias is, hoe het je leven beïnvloedt, of dit positief of toch negatief is en bieden we praktische oplossingen hoe je met de effecten ervan om kunt gaan.
Wat is de negativiteitsbias?
Voel jij je, wanneer je het nieuws leest, ook meer aangetrokken tot de meer deprimerende en negatieve artikelen dan tot de positieve? Als mens hebben we de neiging om ons veel meer te laten leiden door negatieve gebeurtenissen. Dit wordt de negativiteitsbias genoemd.
Uit onderzoek blijkt dat hoewel de meesten van ons minstens drie positieve gedachten per dag hebben, we waarschijnlijk zes keer zoveel negatieve gedachten hebben. Negatieve gebeurtenissen hebben een grotere impact op ons dan positieve. Dit betekent dat we vaker stilstaan bij onze fouten dan dat we trots zijn op onze successen. De negativiteitsbias verwijst naar de neiging om meer negatieve gedachten te hebben dan positieve.
Waar komt de negativiteitsbias vandaan
Onze neiging om meer aandacht te schenken aan het negatieve is waarschijnlijk het gevolg van onze evolutie. In de oertijd was alles wat maar een bedreiging vormde of op gevaar duidde een zaak van leven of dood.
Daarom was het belangrijk dat onze voorouders zich concentreerden op onheil en rampspoed en dat men de positieve dingen die geen bedreiging vormden negeerde.
Dieren en de negativiteitsbias
Maar het zijn niet alleen mensen die een negativiteitsbias hebben. Ook dieren zijn geprogrammeerd om alert te zijn op gevaar.
Wanneer je met je hond over straat loopt en er komt plotseling iemand op een agressieve manier op je af zullen zowel mens als dier schrikken en dientengevolge handelen.
De hersenen van mens en dier zijn in de loop van de evolutie zo geconditioneerd dat we op alles reageren wat mogelijk een gevaar voor ons kan zijn.
Negativiteitsbias en onderzoek
Negativiteitsbias is een psychologisch fenomeen. We besteden meer aandacht aan de negatieve dingen dan aan de positieve. Specifiek verwijst de negativiteitsbias naar de neiging van mensen om informatie die op twee manieren uitgelegd kan worden meer negatief te beoordelen.
Er is veel bewijs voor deze asymmetrie in de manier waarop volwassenen positieve versus negatieve informatie gebruiken om de wereld te begrijpen.
In de studie van Dutton en Aron (1974) bijvoorbeeld kregen deelnemers een video te zien van twee groepen mensen die elkaar aan passeerden.
Deelnemers die te horen hadden gekregen dat de groep die ze het eerst zagen aantrekkelijker was, werden beoordeeld als minder agressief dan degenen waar niets over werd gezegd.
Beter presteren met een negativiteitsbias
Ook bij motivatie speelt de negativiteisbias een rol. Psychologisch onderzoek suggereert dat de negatieve bias je motivatie om een taak te voltooien flink kan beïnvloeden. Dat komt doordat negatieve emoties een grotere impact hebben, intenser zijn en langer duren dan positieve emoties. Daarom geeft dit meestal genoeg motivatie om af te maken wat afgemaakt moet worden.
Negatieve emoties zijn niet alleen een krachtige motivator om een klus af te maken, ze sporen iemand ook aan zijn gedrag te veranderen.
Onaangename gevoelens van angst of verdriet of uitsluiting zorgen ervoor dat bepaald gedrag stopt en dat het gedrag zich niet meer voordoet.
Van negatieve feedback is keer op keer gebleken dat het mensen beter motiveert dan positieve feedback. Dit kan ook verklaren waarom we zo snel zijn met onze kritiek, terwijl we vaak terughoudend zijn als het gaat om het geven van complimenten.
Waarom krijgt negatief nieuws zoveel aandacht
Dat maakt het allemaal begrijpelijker waarom negatief nieuws zoveel meer aandacht krijgt dan positief nieuws: we zijn evolutionair bedraad op zoek te gaan naar gevaar en bedreiging.
Een andere reden waarom mensen zo gefocust zijn op negatief nieuws is dat negatief nieuws vaak wordt gepercipieerd als meer waarheidsgetrouw. Negatief nieuws wordt ervaren als meer urgent, aangezien het gevoelens van angst, verontwaardiging of verdriet teweeg brengt.
Voorbeelden van negativiteitsbias
Een paar voorbeelden van negativiteitsbias hebben we al genoemd. Hieronder zetten we er nog een paar uiteen.
Als het gaat om jezelf
Een onderzoek aan de Berkeley University of California wees bijvoorbeeld uit dat mensen eerder negatieve informatie over zichzelf onthouden dan positieve. Ook wanneer hen van tevoren was verteld dat die informatie positief was.
Als het gaat om anderen
Deze negativiteitsbias zie je ook terug in hoe we naar anderen kijken: wanneer iemand een fout maakt en het later bij een andere taak heel goed doet, hebben we moeite om ons de goede prestatie te herinneren. De goede prestatie wordt overschaduwd door de herinnering aan de slechte prestatie. We herinneren ons gemakkelijker wat fout ging.
Negativiteitsbias en stress
En uit onderzoek blijkt ook dat mensen meer negatieve emoties voelen nadat ze een stressvolle gebeurtenis hebben meegemaakt.
Denk maar eens aan een collega die je spreekt net nadat deze op een podium een spreekbeurt heeft gegeven. Zelfs wanneer het optreden succesvol is geweest wordt er naderhand gefocust op de dingen die fout gingen of die net niet naar wens gingen. Er is kennelijk altijd een soort emotionele regulatiestrategie nodig die voorkomt dat men opnieuw in die bepaalde stressvolle situatie of in dat bepaalde stressvolle moment terechtkomt.
De negativiteitsbias en onze ontwikkeling
De negativiteitsbias is niet iets wat we op latere leeftijd pas ontwikkelen. Het zijn gedragspatronen die we al kunnen zien in de kindertijd. Baby’s zullen bijvoorbeeld eerder huilen als ze een onbekende stem horen dan wanneer ze de stem horen van een vertrouwd persoon.
Heldere negatieve herinneringen
In 1988 ontdekten onderzoekers P. J. Miller en Sperry dat meisjes in de leeftijd van 1,5 tot 2,5 jaar die met hun moeders praatten over gebeurtenissen uit het verleden, zich de negatieve gebeurtenissen veel beter konden herinneren. Vooral de herinneringen die met lichamelijk letsel te maken hadden lagen vers in het geheugen.
En in een ander onderzoek dat het herinneringsvermogen van kinderen tussen 20 en 28 maanden onderzocht (Hudson, 1991) bracht aan het licht dat zowel de moeder als de dochter negatieve emoties uit het verleden veel uitvoeriger bespraken dan de positieve dingen.
De negativiteitsbias en het brein
De biologische en psychologische mechanismen van de negativiteitsbias zijn complex. Neurowetenschappelijke studies hebben aangetoond dat de negatieve emotionele verwerking in de hersenen van mensen groter is. Aangetoond is dat mensen met een grotere negativiteitsbias grotere amygdala’s hebben. De amygdala is een belangrijke hersenstructuur die de emotionele reacties regelt.
Effecten
Hoewel de mensheid tegenwoordig misschien niet langer in angst hoeft te leven zoals dat in de oertijd het geval was, opereert ons brein nog steeds met de negativiteitsbias.
Dat kunnen we merken wanneer onze persoonlijke relaties worden beïnvloed door deze vooringenomenheid of wanneer onze beslissingen hierdoor worden beïnvloed. En ook wanneer we anderen negatiever percipiëren dan nodig is val je terug op de negativiteitsbias die ooit zo belangrijk voor de mensheid was. Hieronder leggen we dat verder uit.
Effecten op relaties
Een negativiteitsbias kan diepgaande negatief effecten hebben op relaties. Dat geldt voor sociale contacten, collegae, familie en de levenspartner. De vooringenomenheid kan ertoe leiden dat mensen met het ergste binnen een relatie rekening houden. Het menselijk brein voorspelt en anticipeert op een negatieve uitkomst of gebeurtenis, zelfs als daar geen reden voor is.
Effecten op besluitvorming
De negatieve bias kan van invloed zijn op besluitvormingsprocessen. Iemand kan bijvoorbeeld eerder geneigd zijn om de minst bedreigende van twee kwaden te kiezen terwijl dit niet de meest wenselijke optie is.
Vooringenomenheid kan mensen er ook in z’n geheel van weerhouden beslissingen te nemen. Ze zijn bang zijn dat elke beslissing negatieve gevolgen zal hebben en nemen dan maar liever helemaal geen risico.
Effecten op de perceptie van mensen
Anderen zouden hun medemens weer volledig verkeerd kunnen inschatten doordat men zich vooral op negatieve aspecten richt. Het wordt iemand bijvoorbeeld aangerekend dat hij of zij veel te zwaar is of een slechte adem heeft terwijl het vrijwilligerswerk wat de persoon in het dierenasiel doet wordt gebagatelliseerd.
Negatieve vooringenomenheid overwinnen
Veel mensen hebben pessimistische en negatieve denkpatronen en ervaren daar de negatieve effecten van. Maar er zijn stappen die ondernomen kunnen worden om dat denken te veranderen en meer positief in het leven te staan.
Herken negatieve gedachten
Gedachten zijn vaak vaag en gebrekkig. Onze geest laat ons dus dingen geloven die niet echt waar zijn. Je kunt je bijvoorbeeld zorgen maken over je kind dat alleen naar school moet fietsen terwijl het in werkelijkheid allang in de klas zit.
Weten dat je negatieve gedachten hebt die je niet helpen is een eerste stap. Je realiseren dat ze een negatief effect op je leven hebben de tweede. De derde stap is deze gedachtes om te buigen, je te beseffen dat iedere situatie in potentie ook positief kan zijn en je daarop te concentreren.
Hier zijn een aantal veel voorkomende negatieve gedachten:
Alles of niets denken
Het is zwart of wit en grijstinten en nuancering bestaan niet. Je bent óf een succes óf een totale mislukking die niets goed kan doen.
Doemdenken
Je gaat uit van het meest negatieve en je negeert het positieve. Je waardeert je successen niet en je concentreert je in plaats daarvan op wat je niet goed (of helemaal niet) hebt gedaan.
Labelen
Je labelt jezelf negatief op basis van een fout. Je zet jezelf bij het grof vuil, geeft jezelf het etiket ‘sufferd’ en maakt er een identiteitskwestie van in plaats van het te kaderen in gedrag wat anders had gekund.
Gedachten lezen
Wanneer je de “gedachten van andere mensen leest” ga je er bijvoorbeeld van uit dat andere mensen op je neerkijken en ben je hier zo van overtuigd dat je niet eens de moeite neemt om uit te vinden of je het misschien bij het verkeerde eind hebt.
“Ze denken dat ik saai ben.”
“Ik weet zeker dat ze betere dingen te doen hebben dan bij mij op visite te komen.”
Conclusies trekken
Wanneer je, zonder je goed te laten informeren, negatieve conclusies trekt.
“Het heeft geen zin om het te proberen. Ik weet toch al dat ik die baan nooit ga krijgen. “
Overgeneraliseren
Overgeneralisatie is een symptoom van sociale angst waarbij je één negatieve ervaring op al je ervaringen toepast.
“Deze relatie is mislukt, ik blijf waarschijnlijk altijd alleen. “
Iedere verkoper liegt, alleen maar om geld te verdienen.
Mannen zijn bang om zich te binden.
Overreageren
Dingen zijn of gewèldig of verschrìkkelijk!
“Mijn vriend heeft al drie uur niet op mijn app gereageerd. Hij vind me vast een zeur.”
Alles was vroeger beter.
Wij gaan op vakantie, het zal wel weer regenen.
Onrealistische verwachtingen
Wanneer we vinden dat wijzelf, iemand anders of een organisatie niet tegemoet komt aan onze hoog gespannen verwachtingen.
“Het leven is niet eerlijk”
“Ik weet het beter want ik weet precies waar het om gaat.
Als hij van me houdt gaat hij wel veranderen.
Betrekkingswaan
Wanneer je de gevolgen van bepaalde gebeurtenissen aan jezelf toeschrijft.
“Mijn baas is boos. Ik zal wel wat verkeerd hebben gedaan. “
Als ik dit niet had gedaan, was dat niet gebeurd.”
Daag negatieve gedachten uit.
Telkens wanneer je dit soort gedachten hebt is het belangrijk om een stap terug te doen en de situatie vanaf een afstandje te bekijken. Zijn je gedachtes nauwkeurig? Zijn ze wel waar? Wanneer ze niet accuraat zijn moet je je manier van denken veranderen.
“Ik ben een sukkel” bijvoorbeeld, kan een term zijn voor iemand die veel fouten maakt en er nooit van leert. Maar het is niet de juiste term voor iemand die net één fout heeft gemaakt en zichzelf daarmee om de oren slaat. Een andere tip om met dit soort gedachtes om te gaan is om jezelf af te vragen: “Wat zou ik tegen mijn vriendin zeggen wanneer zij zich in deze situatie zou bevinden?”
Stop met negatief tegen jezelf te praten
Wanneer zich een negatieve gebeurtenis voordoet hebben we de neiging om dingen tegen onszelf te zeggen als: “Wat stom, dat had ik niet moeten doen.”, of Hoe kan ik zo ongelooflijk naïef zijn?” of: “Ik zou toch beter moeten weten!”.
Op deze manier denken, is niet alleen niet constructief voor jezelf maar het zorgt er ook voor dat je het slechtste van andere mensen verwacht.
Een manier om hiermee te stoppen is door deze negatieve gedachtes te vervangen door positieve. Dit doe je door zinnen voor jezelf te herhalen die opbouwend en bemoedigend zijn, “Dat heb ik goed gedaan” of “Dit is het einde van de wereld niet”. of “Je hebt je best gedaan, dat is alles wat ertoe doet.” of “Dit is het risico wat er nou eenmaal bij hoort”.
Mindfulness-meditatie
Een andere manier om negatieve gedachtes te stoppen is door middel van mindfulness-meditatie. Hierbij concentreer je je iedere dag gedurende korte periodes op je ademhaling. Onze gedachtes zijn van invloed op hoe we ons voelen. Je concentreren op je ademhaling stopt die gedachtes zonder ze meteen te veroordelen (wat vaak leidt tot negativiteit).
Herkader de situatie
Wat je tegen jezelf zegt over gebeurtenissen, ervaringen en mensen, speelt een grote rol bij je interpretatie van deze gebeurtenissen. Wanneer je aan een negatieve gebeurtenis denkt, herkader deze dan als een kans op persoonlijke groei en dat je bezig bent je persoonlijke (veer)kracht te vergroten.
Herformuleer de situatie door tegen jezelf te zeggen: “Ik ga door deze moeilijke tijd, zodat ik kan groeien en van mijn fouten kan leren.”
Nieuwe denkpatronen
Het is normaal dat onze hersenen naar oplossingen zoeken wanneer we met een probleem zitten. Maar deze oplossingen komen vaak uit ons verleden of uit eerdere ervaringen en zijn niet altijd het positieve antwoord waar we naar op zoek zijn.
Creëer nieuwe patronen door iets te doen waarbij je je goed voelt. Maak een wandeling in de natuur of breng tijd door met vrienden en familie. Dit verlegt je focus en leidt je terug naar de mooie dingen in het leven. Dit geeft de ruimte om je brein nieuwe oplossingen te laten vinden voor je probleem.
Hier zijn meer ideeën om je gedachtes van het negatieve af te houden:
Neem een pauze van sociale media. Twitter, Facebook, YouTube, overal kom je negativiteit tegen en het is gemakkelijk om erin verstrikt te raken.
Neem tijd voor jezelf, doe iets waardoor jij je goed voelt. Kijk een uur tv of lees hardop een hoofdstuk voor uit je favoriete boek. Hardop lezen is een goede manier om je gedachten even uit te zetten.
Wat je ook doet, vermijd de neiging om je gedachten te willen stoppen. Je gedachten willen stoppen is het tegenovergestelde van mindful mediteren. Het probleem hiervan is dat je hoe harder je je best doet om je negatieve gedachten te stoppen, hoe meer je er krijgt.
Geniet van positieve momenten
Het is belangrijk om aandacht te besteden aan de mooie dingen in het leven.
Schrijf daarom dagelijks aan het einde van de dag drie fijne dingen op die gedurende de dag zijn gebeurd, herinner je de momenten waar je blij mee bent.
Je concentreren op de goede dingen helpt je meer positieve emoties te voelen, en het gevolg ervan is dat je meer geniet van deze positieve ervaringen, dat je daarmee je gezondheid verbetert, dat je hierdoor beter met tegenslagen om kunt gaan en dat je sterkere relaties opbouwt.
Focussen op wat goed gaat is een goede manier om jezelf te helpen minder last te hebben van de negatieve dingen en van wat er fout is gegaan.
Conclusie
De negativiteitsbias is het idee dat negatieve gebeurtenissen, gedachtes en gevoelens meer effect op iemand hebben dan neutrale of positieve dingen.
Als mens hebben we de neiging om ons veel meer te laten leiden door negatieve dan door positieve gebeurtenissen. Dit is niet altijd verkeerd. Negatief denken helpt je om realistischer naar jezelf en anderen te kijken. Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat je ondanks de struikelblokken volhardt in een gekozen carrière en dat is goed.
Een overactieve negativiteitsbias is niet goed wanneer je moeilijkheden en problemen ziet waar ze niet zijn of wanneer je jezelf daarmee de put in praat. Daarom is het belangrijk om na te denken over welke gedachtes je hebt en wat deze gedachtes met jou doen om ze vervolgens om te buigen naar gedachtes die constructief zijn en je helpen een fijn leven te leiden.
