De bloedsomloop bevat bloedvaten die bloed van en naar het hart vervoeren. Slagaders voeren bloed weg van het hart en aders voeren bloed weer terug naar het hart.
Sommige aders hebben kleppen. Deze kleppen zorgen ervoor dat bloed niet terug kan stromen de verkeerde kant op. In dit artikel leggen we uit wat aderkleppen zijn, waarom ze belangrijk zijn, hoe je te weten komt of je kapotte kleppen hebt en of je ook zonder aderkleppen kunt.
De functie van de bloedsomloop bestaat uit het leveren van zuurstof, voedingsstoffen en hormonen aan de cellen en het verwijderen van afvalproducten zoals kooldioxide.
Aderkleppen spelen daar een belangrijke rol in.
Verschillende bloedvaten
Er zijn drie soorten bloedvaten
Arteriën (slagaders)
Slagaders zijn dikwandige vaten die zuurstofrijk bloed vanuit het hart transporteren naar de weefsels in het lichaam. De druk in deze vaten is hoog en wordt bij bloeddrukmeting gemeten. De slagaders nemen in diameter af naarmate ze dichter bij de cellen komen en monden uiteindelijk uit in de haarvaten.
Haarvaten
Haarvaten zijn de allerkleinste vaten waarbij de slagaders overgaan in de aders. Op dit punt geven de slagaders zuurstof en voedingsstoffen af aan het weefsel en nemen koolzuur en afvalstoffen vanuit het weefsel op zodat dit afgevoerd kan worden via de aders.
Aders
Aders zijn dunwandige vaten die vanuit de weefsels het zuurstofarm bloed terugvoeren naar het hart. De druk in deze vaten is laag. De aders vinden hun oorsprong in de haarvaten nemen geleidelijk in diameter toe naarmate ze dichter bij het hart komen.
De functie van aderkleppen
Aderkleppen zijn twee of driebladige slip vormige ‘vliesjes’ binnen de aders. 
Ze zijn zo aangelegd dat ze het bloed maar in één richting kunnen doorlaten.
Doordat ze bij een tegengestelde stroomrichting sluiten verhinderen ze dat het bloed terug kan stromen.
Aderkleppen zorgen er in combinatie met de ‘spierpomp’ voor dat het bloed terug kan vloeien naar het hart.
Deze ‘spierpomp’ is geen echte pomp maar een activatie van de kuitspieren.
Ook de voet bevat een dergelijk mechanisme.
De voet- en de kuitpomp zorgen er samen voor dat de aders in de voet en het been worden ‘leeggeknepen’.
Omdat er zich eenrichtingskleppen in de aders bevinden leidt dit leegknijpen tot een bloedstroom waarbij het bloed (alleen maar) van de voet naar het hart kan stromen.
Deze samenwerking maakt het, ondanks dat dit tegen de zwaartekracht in moet gebeuren, mogelijk dat zuurstofarm bloed weer naar het hart terugstroomt.
Hebben slagaders ook kleppen
Slagaders hebben geen kleppen. Ze maken voor het voortstuwen van het bloed gebruik van een andere pomp: het hart.
Het slagaderlijk bloed stroomt daardoor niet of nauwelijks terug.
Aders hebben geen pomp, ze hebben kleppen nodig die ervoor zorgen dat het bloed maar één kant op gaat en die voorkomen dat het bloed terugstroomt.
De ontdekking van aderkleppen
De ontdekking van het bestaan van aderkleppen voert terug naar de tijd rond 1530.
Paolo Sarpi (1552 – 1623) was naast staatsman in de republiek Venetië ook historicus, hoogleraar filosofie, wetenschapper en een fanatieke aanhanger van onderzoek naar de menselijke anatomie.
Tijdens zijn studie naar de effecten van de zwaartekracht op de bloedstroom komt Sarpi tot de conclusie dat er een systeem moet bestaan wat de opstapeling en terugvloed van bloed in de onderste ledematen tegengaat.
Deze gedachte oppert hij aan zijn correspondentie vriend Hieronymus Fabricius (Fabricius ab Aquapendente).
Aquapendente is anatoom en chirurg die door onderzoek en eerdere observaties al op de hoogte is van de structuren in de aders.
Na de brief van Sarpi gaat hij in de aders van de armen en de benen systematisch op zoek naar zo’n systeem wat de terugstroom in de aders tegen gaat.
Dit is waarom de meeste historici de ontdekking van aderkleppen toeschrijven aan Aquapendente.
Maar al jaren voordat Aquapendente de aderkleppen in 1579 aan zijn publiek demonstreert zijn er al andere anatomen die ze beschrijven.
Zo noemt de fransman Charles Estienne de veneuze kleppen al in een publicatie in 1545. Terwijl hij ze in 1530 al ontdekt zou hebben.
William Harvey, een leerling van Aquapendente, ontrafelt uiteindelijk de functie van de aderkleppen. Hij staat aan de wieg van een van de grootste ontdekkingen van de geneeskunde: de bloedcirculatie.
Hebben alle aders kleppen
Niet alle aders hebben kleppen. Sterker nog, de meeste aders hebben geen kleppen. Aders waarbij de druk voldoende is om het bloed terug naar het hart te stuwen hebben geen kleppen.
Hoe verder de aders zich van het hart bevinden hoe meer kleppen de ader heeft. Dit is nodig om het effect van de zwaartekracht tegen te gaan omdat de zwaartekracht de opwaartse stroom van het bloed tegenwerkt.
Wat merk je als aderkleppen niet goed functioneren
Wanneer aderkleppen niet goed werken, stroomt een deel van het bloed terug de aderen in.
Dit gebeurt vaak bij aders in de benen en wordt ook wel (inwendige) ‘lekkage’ genoemd.
De bloedstroom is minder goed en het bloed hoopt zich daardoor op in de ader.
Aan de buitenkant zie je opgezette aders (spataders) en soms is er sprake van zwelling van het been door vochtophoping.
Kapotte aderkleppen zelf geven geen klachten. Als ze niet goed functioneren dan leidt dit niet altijd tot ongemak.
Problemen met de bloedafvoer kunnen wel aanleiding tot klachten geven.
Een gebrekkige afvalverwerking verstoort de werking van de cellen en kan uiteindelijk leiden tot het afsterven van cellen.
Wat is reflux en is het gevaarlijk
Reflux betekent letterlijk ‘terugstroom’. Hiermee wordt bedoeld het onbedoeld terugstromen van bloed in de aders omdat de kleppen niet goed functioneren, dus niet meer goed sluiten.
Het bloed gaat in plaats van naar het hart, terug naar de weefsels. Reflux is op zich niet gevaarlijk, de gevolgen van reflux, bij voorbeeld vertraging van de bloedsomloop, kunnen wel tot problemen leiden.
Gezonde aders zijn essentieel voor een sterk lichaam
Beenaders voeren zuurstofarm bloed tegen de zwaartekracht in terug naar het hart.
Wanneer aders niet goed functioneren, met andere woorden, wanneer de kleppen niet goed sluiten kan bloed zich in de benen ophopen wat zwelling, pijn, verkleuring van de huid en wonden kan veroorzaken.
Dit noemen we veneuze insufficiëntie.
Veneuze insufficiëntie komt vaker voor bij mensen met overgewicht en bij mensen die familiair belast zijn met spataderen.
Problemen met de aders kunnen ook veroorzaakt worden door een hoge druk in de beenaders, ten gevolge van langdurig zitten of staan, onvoldoende beweging, roken of een diep veneuze trombose (bloedstolsel).
Kunnen kapotte kleppen gerepareerd worden
In het verleden is geprobeerd kapotte kleppen chirurgisch te repareren.
De meest gebruikte methode behelst het met behulp van hechtingen vastzetten van de klep aan de binnenkant van een diep gelegen ader.
Dit wordt valvuloplasty genoemd.
De chirurg gebruikt hechtingen om de functionaliteit van de klep te herstellen. Dit kan op twee manieren.
De klep kan aan de binnenkant van de ader worden vastgehecht of er worden aan de buitenkant van de ader hechtingen gezet die de ader smaller maken.
Soms wordt er bij deze methode ook een traditionele oppervlakkige veneuze behandeling uitgevoerd.
Het met hechtingen vastzetten van kleppen is vrij nieuw en er is nog niet veel informatie over. We weten dus nog niet hoe goed het werkt, of het veilig is en welke patiënten er het meeste baat bij hebben.
Hoe weet je dat je kapotte kleppen hebt
Wanneer je spataderklachten hebt en je vermoedt dat er sprake van kapotte kleppen is kun je met behulp van duplex onderzoek te weten komen of daar inderdaad ook sprake van is.
Bij duplex onderzoek worden de stroomsnelheid en de stroomrichting van het bloed en de diameter van de aders in je benen gemeten.
Met behulp van gel wordt een kleine sonde op de huid aangebracht waarna de aders in beeld worden gebracht.
Duplex onderzoek is pijnloos en heeft (voor zover bekend) geen schadelijke effecten.
Je kunt via je huisarts (met een verwijsbrief) een afspraak voor een duplex onderzoek in het ziekenhuis maken of je kunt (zonder verwijsbrief) een afspraak voor een duplex onderzoek in onze praktijk maken.
Kun je met kapotte kleppen leven
Veneuze insufficiëntie in de onderste ledematen is een vaak voorkomende aandoening.
De klachten kunnen variëren van spataderen die eruitzien als kleine blauwe pennen streepjes tot dikke blauwe kabels of niet helende huidzweren.
Ook spataderklachten zonder dat er aan de buitenkant iets zichtbaar is kunnen voorkomen.
Zichtbare of onzichtbare spataderen kunnen leiden tot zere benen, een moe, zwaar gevoel in de benen, vochtophoping en een jeukende huid.
Zonder behandeling kan dit zich na verloop van tijd ontwikkelen tot huidzweren die een ernstige impact op de levenskwaliteit kunnen hebben.
Het antwoord op de vraag of je met kapotte kleppen kunt leven hangt af van de ernst van de aandoening en de klachten die worden ervaren.
Het is in ieder geval belangrijk om goed geïnformeerd te zijn en in geval van twijfel een afspraak te maken voor een vaatonderzoek waarmee kapotte kleppen uitgesloten dan wel aangetoond kunnen worden.
